16 oktober , 2015

Nachtblind

Veurege weke dunderdag wast zo aldernoast routduuster, dast hoast gain haand veur ogen zagst. Wie reden soavends tegen n uur of aachte van t Drinthelaand terogge noar Grunnen, dou t mie opvuil, da’k regelmoateg mit neuze aan d’roete zat en as’k mie echt nait vertraauwde, remde ik of en tou gewoon n beetje bie. t Laidde tot n körte diskuzzie.
‘Wat dust nou?’
‘Mor ik zai t nait goud!’
t Was ook n stikdonkere oavend. d’Miggelregen vuil oet n duustere wolkerij, dij gain moane of steerns de kans gaf om ook mor n klaain flintertje licht deur te loaten. De donkere wegen leken mie nog swaarter as dat ze van zokzulf al waren. Lanteernpoalen stonden ook nait in n riege mooi vlak bie mekoar, da’k doar wat lichtbieval van haar, zodat ik regelmoateg  t idee haar da’k in n duustere tunnel ree. En ast den op vrumde wegen ridst, den voulst die recht n beetje onzeker.
Wie binnen zunder auto- en klaaierscheuren thoes kommen. Gelokkeg wel, mor de diskuzzie van n haalf uur doarveur het nog wel n steertje kregen. De vroage, dij noast de koppen kovvie op toavel kwam te liggen, was of ik wel of nait last haar van nachtblindhaid. Wie binnen der dij oavend nait oetkommen.
De dag derop bin ik doarom op internet goan zuiken en ik kwam al gaauw op t stee, woar’k wezen wol: n Klaaine test was voldounde om te kieken of je aan nachtblindhaid labberaaierden. t Advies was n bieskoopbezuik te regeln en as je binnen vief menuten joen buurman/vraauw konden onderschaaiden, den wast aal goud. t Leek mie n beetje omslachteg, mor t was t perbaaiern weerd. In elk geval leek t mie beter as vitamine A aan mien medisienenlieske touvougen.
‘Vannacht goan we waarken aan onderling vertraauwen. Wie vinden, dat je in moeileke en onoverzichtelke situoatsies blindelings op mekoar aankinnen mouten. As je twieveln of je luustern nait noar d’aanwiezens dij van bovenoet kommen, den is der gain sproake van soamenwaarken.’
Wie zitten in n groot leslokoal en veur ons staait opperwachtmeester Jansen. n Lutje kirreltje, mit de bienoam ‘De vlaigende Hollander’ omdat e aaltied haard liekt te lopen en alles in d’hoogste versnellen oetvoert. Zien woorden binnen duudlek, mor d’werkelkhaid achter zien verhoal zel pas loater tot ons deurdringen. Dij nacht rieden wie in n Leopard tank aargens op de grote stille haaide in Duutsland zunder kiekgloassies en zunder helderhaidsverstaarker. De kommandant zugt alles. Hai ridt mit zien kop in de frizze wind en hai het as ondersteunen ook nog vérschiener, tiepe baauwlaamp, bie zok boven op de tank. Op zien kommando’s links, rechts, veurroet let e mie n parkoers òfleggen, woar ik zulf dus gain fozzel van zai. Ik bin ain blindemannetje, ain blind mannetje, dij mit t swait in d’handen allendeg mor oog het veur de meters op zien instrumentenpaneel. Ik hol mit noame de kilometerteller in de goaten, want t ainegste wat mie bezigholdt, is de waitenschop, dat te haard rieden en n dikke boom mekoar nait verdroagen. In gedachten zai ik mien tankkommandantje n sierleke vlucht deur de locht moaken en terwiel ik dij gedachtenspinsels wegdrok, denk ik: t Is ook dien verantwoorden, kammeroad dat we hier goud mit z’n baaident oetkommmen. Noa n aantal körte en snel achter mekoar oetsproken opdrachten, heb ik bliekboar toch ain òfslag of n aanwiezen mist, want ik heur in mien koptelefoon inains én schutter én loader én kommandant roupen: stop!! Mit n drijdubbel uutrouptaiken. Ik heb n dikke aikeboom op n poar centimeters mist.
Wie hebben t overleefd, mor woarom ik dizze kommootsie van n vatteg joar leden veurege week dunderdag inains weer in d’gedachten kreeg ……

∼ Continue Reading ∼

• • •

14 oktober , 2015

t Weeshoes van de geuren

Op zundag nemen wie ter aaltied even van. Den sloapen we wat langer oet, eten rusteg ons stoetje op en as we t zover hebben, goan we mit z’n baaident op pad. Famke en ik doun dat al sunt joar en dag en t bevaalt ons goud. Wie binnen wat dat betreft echte gewoontedaaier. Tegen de tied dat in t dörp de kaarkklokken begunnen te luden en d’mìnsen in stille hoezen langsoamerhaand in bewegen kommen, hebben wie ons rondje al achter d’rogge.
Ofgelopen zundag overkwam mie vlak bie hoes toch zo wat roars. Woar aans Famke om d’hoaverklap stoan blift om de geuren in zok op te nemen van stroeken, graspolletjes of poaltjes, was ik dit moal aan de beurt. Aan weerszieden van d’stroate – veronderstel ik, kist ze ja nait zain – kwamen mit donderend geweld inains verschillende geuren op mie òf, dat ik in mien alteroatsie stokstief stoan bleef. Aiglieks mout ik zeggen, stoan blieven mos, omdat mien hazzens as n roazende begonnen te waarken en perbaaierden om duudlekhaid in dizze geuren te kriegen. Famke, wìnd dat ik n stevege deurstapper bin, keek mie verbolderd aan. Midden op d’stroate heb ik as n triezeltoppe wat ronddraaid. Bekìnde geuren van vrouger en dou schoten as bliksemstroalen hìnneweer om aargens doarboven in n onbewust hörntje, t stee te vinden woar ze thoes heurden. t Is tegenswoordeg toch ook nait meer gewoon, dat ast op stroate lopst, dast overvalen wordst deur n heerleke rundvlaisgeurtje of dat de reuk van n pane soep dien neuze kiedelt.
Of bin ik nou gek, dat ik dat zo biezunder vin. Woarom associeer ik dij geuren mit vrouger, vroag ik miezulf òf. Arineke het toch ook regelmoateg de broadpanne op t gas stoan om n lekker stokje vlais te broaden. Of binnen de òfzoegkappen van tegenswoordeg zo insteld, dat ze t klaainste geurtje opzoegen en der niks meer noar boeten bloazen wordt. Of bin ik beveuroordaild over t kookgedrag van d’jongelu van nou – ik duurf so wie so al nait te proaten over vraauwlu, omdat dij toak binnen t gezin al veul eerleker verdaild is as eertieds – en dat z’allendeg nog mor snelkloarmoaltieden op toavel zetten kinnen. Ik bin gewoon lamsloagen deur mien aigen woarnemens of meschain ist beter te zeggen, dat mien hazzens, mit de hom/heur bekìnde geuren, mie in n bepoalde richten drokken willen? Wil ik groag geleuven, dat de geuren dij mie vandoage begelaiden in t leste stokje noar hoes tou, oet t weeshoes kommen?
De etensgewoonten veraandern natuurlek in d’loop van d’joaren. Da’s normoal. t Zol nait best wezen, as wie nog net zo leefden en aten as onze grootollen deden. Noar dij tied wil gainaine meer terogge. Ik in elk geval nait. Mien oma was n kunstenoares in d’keuken en as we doar mit nander aan toavel zaten, smuik t eten ook aaltied meroakels, mor of ik doar noar terogge wil? Nee. Dat t eten vrouger uren opston te prutteln en dat alle vitaminen der oet kookt wuien, dat praai op snötte leek en spruten as bittere gale smuiken, dat bin ik nait vergeten. Nee, den hebben d’jongelu en de al wat oldere jongelu en ook verschaaiden leeftiedsgenoten t beter veur mekoar. Op zien tied moal n lekkere pizza of n pozzie bami of aander daigvouer, doar is niks mis mit.
En toch ist zunde. As jonge mìnsen aal dij lekkere kostjes van vrouger zo minachtend benoadern. Dreuge bonen? Da’s aarmeluuskost. n Pane boontjesoep? Da’s veuls te veul waark.
Meschain doarom dit stokje. Aal dat soort ‘olderwets’ eten en biekommende geuren mouten nait verdwienen in t weeshoes.
Of zoals guster ons Margreet mit n bakje krentjebrij aan kwam zetten. Ik wait dat t recept nog van mien moeke komt en t smuik ook nog net as doudestieds.
Of zoals Abel wel es opmaarkt as e even bie ons op dele staait en den d’opmaarken moakt: t Rokt hier net as vrouger bie oma.  Joa, wie hebben t olde dresswaar van oma aarft.
Begriepen je hou geuren joen gedachten laiden kinnen? Net as foto’s laiden ze joe onherroepelk noar aander tieden. Ofst nou wilst of nait.

∼ Continue Reading ∼

• • •

12 oktober , 2015

d’Aanslag

Auto’s beschoten op de weg van Pekel noar Veendam. d’Plietsie kin de binnenkommende klachten nait aan.
Zo zol t stokje in t Nijsblad der oet kinnen zain.
t Is mie de leste doagen ook wat. t Begon veurege weke dunderdag al ainegszins te speulen. t Was tegen d’oavendtied, dou wie mit z’n baaident op weg waren noar Pòtjewol, dou w’op d’N34, even veurbie Zuudloaren, inains n doodschrik kregen. Rusteg en ontspannen kwedelnd over vervlogen tieden, dat we regelmoateg dizze kanten opraaisden, vloog ons der wat tegen d’autoroete aan, dat t haarte ons der hoast bie stil stoan bleef. Wat t was en woar t projektiel vot kwam en meschain nog wel belangrieker, wel de doader van d’aanslag was, konden we nait zain. Mit t opkommende twijduustern en t veurspelde, mor aaltied ongelegen kommende slechte weer – de roetenwissers konden der hoast nait tegen aarbaaiden – was dat nait zo roar. Ik heb nog even in d’achteroetkiekspaigel keken, mor dat leverde om dezulfde reden as in de zin hierboven gain oplözzen. d’Weersomstandegheden muiken dat ter niks te zain was. t Gesprek was wel in ain keer doan en tot d’eindbestemmen in Pòtjewol wui de autostilte, allewel de roadern van onze aigen gedachten op volle toeren draaiden over wat ons overkommen was, allendeg nog onderbroken wui deur Bram van ons navigoatsiesysteem, dij ons op t leste ìndje in t dörp persies op stee brocht.
Wie hebben ter nait meer over had, tot t mement, dat we zundag n ìndje aan d’raaize gingen. t Was te kold – d’haarfst was dij dag echt begonnen – en te winderg, von ik, om op fietse te goan, dus besloten we d’auto meer weer van stal te hoalen. In Gaiten hebben we lekker n stok deur t bos koiert, wat kastanjes in n puutje verzoameld ( veur t haarfsttavvvereeltje in d’koamer) en binnen dou weer op hoes aan goan.
En wat gebeurt ons op d’terograaize? Wie rieden op de N366 en doar worden we vlak veur d’òfslag noar De Wieke inains bekogeld deur n salvo aan ….ekkels, dat, noa d’eerste schrik, we mekoar aankieken en tegeliekertied begunnen te lagen. Dat wast dus, wat wie veurege weke dunderdag mitmoakt hebben. Weschienlek het n windvloage d’ekkeltjes van d’boom lösropt en z’aalmoal tougelieks op ons auto òfmitrailleurd. Allewel de klappen op d’auto deden vermouden, dat dak en veurroete dizze aansloagen, zunder deuken of scheuren nait overleven zollen, vuil t bie thoeskomst en noadere inspeksie aal mit. Mor joa, ast wel schoade kregen haarst deur valende ekkels, haren we bie d’verzekern den n doader aanwiezen kind?
In oktober 1976 konden we dat wel. Dou wast n stainenwoagen woar we mit ons lutje Simcaatje achter reden. Dij dag waren we bie n old kollegoa van mie op veziede west. Jan Smit haar in t begun van dat schooljoar de Scheepstroaschool op t Hoogezaand verruild veur t Natuur Edukoatsie Centrum in Arnhem. Hai haar n boane kregen op de stadsboerderij Presikhaaf in Arnhem. Hai was mor wat trotsk, dat dat boetenkanske zien kaante opvalen was en doar wol e ons, as old kollegoa’s, wel in mitdailen loaten. In d’haarfstvekansie hebben we mit nander Jan doar op zien nije waarkstee opzöcht. Noa n heerleke dag op t centrum en n oetgebraide rondlaiden van Jan, binnen we tegen d’oavendtied weer noar t noorden tou goan. Nog hailemoal vol van de mooie dag dij w’had haren, kwam net boeten Arnhem dij stainenwoagen dus veur ons rieden. Ik haar der eerst gain aarg in en dou’k deur kreeg, da’k der wel oardeg stoef achterree en twievelde tussen òfremmen of derveurbie goan –  t vertraauwen in mien Simca 1000 was groter dan zien trekkracht – wast al beurd. Ain klap was dou genog om d’veurroete te veraandern in n ondeurzichteg mozaiekvenster. Ain klap van mien voeste was voldounde om weer wat zicht te kriegen op de weg. Wie hebben nog perbaaierd bie n gerazie n aander veurroete te kriegen. t Veurstel om der n noodroete in te zetten leek ons nait recht wat. Hou komst doar ook aan? En de wegenwacht was in dij tied nog gain kammeroad.
Op n parkeerploatse heb ik d’roete stokje bie beetje der oet hoald. Even hebben we nog overwogen om n hotel op te zuiken, mor dat vonden we ook zo’n gedounte en dus hebben we dou besloten mit n open roete terogge te rieden noar Pekel. Onze wind-en-regen-wotterdichte jazen kwamen goud van pas. Allewel. 180 kilometers mit windsoezens om de kop gaait joe nait in de kolde klaaier zitten.

∼ Continue Reading ∼

• • •

9 oktober , 2015

Krinkiespijers

‘Wat hest ja n gang op de kette,’ ropt Berend mie tou. Hai staait op d’raante van stoepe en ik zai dat d’achterkleppe van zien auto open staait. t Is duudlek dat e bodschoppen doan het en nou aan t oetpakken is. Hai ropt nog wat, mor zien woorden worden deur mien hoge fietssnelhaid en de doardeur ontstoane luchtverploatsen tot onbegriepelke klanken verinneweerd. Ik steek nog even n haand in de locht as taiken van groet en ik kar deur.
‘Wat bist toch ook n orbedor. Haarst ook wel even stoppen kind om mit Berend te proaten,’ frantert mien betere ik.
‘Ik heb hoast, dat waist toch wel,’ naar ik terogge. Ik wor soms maal van hom. Woarom bemuit e zok ook aaltied mit mie. Loat e òfsakkedaaiern.
‘Ik heb gain zolt meer in hoes,’ is t begun van t toneelstokje dat hierboven opvoerd is.
‘Wie eten tussen de middag toch gewoon brood.’ Ik snap d’opmaarken nait.
‘k Wol dammeet n aichie bakken.’ En omdat t zolt op is en wie op de Wieke gain krudenier, gain  riedende winkel en gain buren hebben, dij ons n kopke van dat dure goud lainen kinnen, vlaig ik as n haalfmale richten Veendam om doar n potje zolt te hoalen. Alsof ‘k in n achtboan zit, schaiten mìnsen en hoezen en alles wa’k op mien pad tegenkom, aan mie veurbie. Mit n noodgang veur n klaain schieteg noodbodschopke op pad stuurd worden, ik voul mie slachtovver van mien aigen goudeghaid.
Bie d’Vrijhaidsbrogge mout ik swoar remmen, omdat d’brogge òfdraaid is. Ook dat nog. Ik wil op mien allozie kieken en ik zai dat ik gainent om heb.
’t Is nait aans,’ moan ik miezulf tot rust. Ik zai n groot binnenvoartschip, dij mit d’motoren in d’achteroetversnellen bezeg is zok noar de koade aan d’linkerkaante te mannevreren. t Liekt mie n haile kunst, mor d’stuurman het ter wel slag van, want hai parkeert zien schip mooi aan d’kaante. Ik stoa der mit verboazen en bewonderen noar te kieken. De slagbomen binnen al laank en braid weer omhoog en d’aander fietsers al laank weer opstapt, as ik inains tot t besef kom, dat ik ook nog wat te doun heb. Dus ik schoef d’zoadel onder de kont en perbaaier weer in t olde ritme te kommen, as bie d’oversteek van de Van Stolbergweg, nog gain honderd meter verder, de sluzen open lieken te stoan. Van links en rechts schaiten d’auto’s aan mie veurbie. t Zit nait mit vandoage.
Ik hoop dat d’aaier nag nait in d’panne liggen te sputtern, want den krieg ik laauwe aaier.
Op d’Molenstreek kin ik weer gang zetten, as ik aanderkaant sluus drij vraauwlu zitten zai op n bankje. Vrumd, denk ik, doar zitten aans ja aaltied n stok of wat olde kirreltjes op t leugenbankje, mor ik besteed doar verders gain aandacht aan.
t Bodschopke in Veendam is n abceetje en mit n floep en n scheet bin ik weer boeten en as ik over t spoor hobbel, zai ik in mien rechterooghouke nog aaltied drij vraauwlu zitten. t Binnen dezulfde drij vraauwen. Ik temporiseer, mor duurf aiglieks ook nait recht te stoppen om d’boudel es goud te bekieken. Dat liekt zo gluurdereg. En ik vroag mie òf of t theekranske nog nait oflopen is.
‘Woarom ridst nait deur?’ schampert der aine minachtend in mien oortje. t Is dij vervelende aandere ik weer, dij zok weer mit mie bemuien mout. ‘Ik docht dast zo’n hoast haarst. Zitst d’haile tied op de loop en nou letst der bie zitten en kikst aal n beetje noar vrumde vraauwen.’
Mor t binnen nait dij drij vraauwlu, dij doar zo aangenoam en rusteg aan d’kaante van t verloat zitten te kwedeln, dij mie bezeg holden. Zo te zain hebben ze t wel goud noar de zin.
‘Bist ook net n vlaigende vief menuten.’ Ik heur t mien moeke nog zeggen.
‘Hest ook gain rust in t gat.’ Nee, dat klopt en ik heb mie voak òfvroagd, woar dat deur kommen is.
’t Zol wel in de genen zitten,’ heb ik aaltied docht. Veur krinkiespijer bin ik gewoon nait in de waige legd.
‘Kin n mìns veraandern?’ vroag ik mie òf, ‘kin ik miezulf veraandern?’ Och, woarom nait en doarom besloet ik vandoage om es n keer tou te geven aan mien betere ik.
As ik bienoa bie hoes bin, goa ik even bie Berend langs. Hai is nait ains verboasd, da’k zo binnen valen kom. Aan t ìnde van t gesprek, kom ik tot de konkluzie, dat t nait allaind gezelleg was, mor dat we mekoar ook oardeg bieproat hebben. Dat ik de tied vergeten bin, wui mie thoes nait in dank òfnomen.
Zeker nait, dou’k zee, dast nait aaltied op alle slakken zolt leggen moust.

∼ Continue Reading ∼

• • •

7 oktober , 2015

Stamboom

Wel zien verleden nait kin, het ook gain toukomst. Lestent las ik n vergeliekboare oetsproak: Wel zien verleden nait kin, is veroordaild om de geschiedenis te herhoalen. Ast doar goud over noadenkst, den zit doar natuurlek wel wat in. Allewel, haren we den noa aal dij oorlogen nou nait in n tied van vree leven mouten.
Dat verleden willen wie groag overdroagen en t laifst al zo snel meuglek. Oet ervoaren wait ik, dast kinder op betrekkelk jonge leeftied al inzicht geven en begrip biebrengen kist over zoaken as vrouger en toukomst.
‘Wat hest ter nou aan om aal dij dingen van vrouger weer op te roakeln?’ Dij mìnsen binnen der dus ook. t Het vervast te moaken mit interesse en dat hebben je of je hebben t nait.
Zo bin ik n joar of wat leden es in mien aigen stamboom doken. Dat begunt maisttied mit n stokje nijsgiereghaid en as je den googeln kommen je in n wereld terechte, woar zo aldermachtegst veul informoatsie veur joe kloar ligt, dat je t hoast nait loaten kinnen om doar in te doeken. En zo kon t dus gebeuren, dat ik binnen de körtste keren mien femilie van voaders kaante oetzöcht en op pepier haar. Tot en met de lest bekìnde Wiekens, dij via t informoatsiekenoal van d’Grunneger Archieven zok aan d’openboarhaid en dus aan mie tonen wol. Mor mit t geboortejoar van Hindrik Willems Wiekens, in 1773, was ik wel aan t ìnde van mien Letien. Soamen mit zien vraauw  Grietje Heeres waren ze vanoet Duutsland dizze kanten op kommen en in t begun van de negentiende aiw in Nij Pekel dele streken. Wat ik ook perbaaierde om nog verder terogge te goan in de tied, ik most hier echt mit doun.

∼ Continue Reading ∼

• • •
1 … 126 127 128 129 130 131