25 februari , 2020

Hoezenogen

Wie waren guster al vroug in t ìnde. Ofsproak mit tandarts in Pekel is n haalf joar leden, dou zunne hoog aan blaauwe hemel ston te branden, al moakt. k Bin nooit n zunaanbidder west, mor t regenachtege febewoarieweer mag van mie ook stolen worden.
’t Is vandoage veur t eerst, dat vertraauwde koezentrekker ons nait ontvangen zel,’ is t eerste wat mie tiedens opstoan deur d’gedachten schoot.
Wie hebben al verschaaiden tandartsen versleten, mor zo laank as bie Baker …… t zal wel weer wennen. Noa n körte controle en mit n herinnernsbraifke in buutse veur n nije òfsproak, stonden wie ook zo weer boeten.
t Is vaste prik bie t noar boeten goan en vervast wel n joar of vare leden dat oom Hinderk hier op zien drijwieler langs t Pekelder Daip gierde. Hai haar gain oog veur ons en ik zag hom nait. Arineke wel. Roupen haar gain zin, want dou k mie goud realiseerde, dat ik wel groag even n proatje mit hom moaken wol, ree hai al bie Scholtenswieke.
Ik parkeer dij gedachte – veur even – aan oom Hinderk.
Overkaant daip trekt noamelk mien aandacht. k Zai dat t old hoeske van mien grootollen aan Ericakoade 128 te koop staait.
‘Zelst wel weer terogge willen noar Pekel,’ vroag k Arineke zo tussen neus en lippen deur. Mor zai het bliekboar nait zain, wat mie net opvalen is en kikt mie mit duustere, vroagende ogen aan.
‘Wie hebben t der wel es over had om klaainer te goan wonen,’ goa k onverdrutsoam deur.
k Zai heur mit scholders trekken.
‘Toch?’
As k noar t hoeske overkaant daip wies, zegt ze tot mien stomme verboazen:
‘Doar het tante Mijntje aaltied woond.’
Tante Mijntje? Buurvraauw op Scholtenswieke! Langsoam kommen der wat voage gedachten bovendrieven. Ik heb tante Mijntje ja nait kind. Bliekboar is t hoeske overkaant Scholtenswieke n deurgangshoes west.
Mien ollu hebben doar noa heur traauwen in ’51 nog wel sikkom n joar in veurkoamer woond. Omdat der doudestieds in Pekel mitschik gain hoezen te koop waren. Joa, n olde kwinte op Komnijsterwieke. En dat nou juust dat hoeske mien geboortehoes worden mos. Mien pabbe en opa, vast en zeker holpen deur timmerlu van moekes kaante, hebben stief waark had om t hoeske op te klandern. Aargens in juli binnen ze verhoesd noar t ‘nije’ hoes. Net op tied en t haar echt gain dag langer duren mouten. Meschain snappen ie nou ook, woarom t hoeske aan Ericakoade zo’n emotionele oetwaarken het op mie.
As Arineke mie mit heur opmaarken:
‘Wolst toch nait in zo’n klaain schieteg hoeske wonen,’ weer terogge op eerde landen let, perbaaier ik t toch nog ain moal:
‘Woonst wel mooi aan daip.’
Nee, zai het geliek. t Liekt mie ook nait praktisch. Gain toentje, dus ook gain toenhoeske en gain stee, woar Wietske en Famke lekker deur toene raauzen kinnen. Hou holdst t die toch ieder moal weer in de kop, verwiet ik miezulf. Joa, om sluusdeuren noar vrouger open te zetten heb k gain sluuswachter neudeg.
Gustermiddag was t òfschaaid van oom Hinderk. De film, dij smörgens bie mie al begonnen was te draaien, wuir snommedoags verder òfdraaid. Joa, t is de leste tied snel goan en ook al het e zulf aaltied beweerd:
‘k Wor honderd joar,’ dreumen en werkelkhaid lopen voak nait soamen op.
As wie mit mooi weer n ìndje goan fietsen en besloeten richten Westerwolde te rieden, is t n goie gewoonte via Blijham weer noar hoes te goan. Ook al lopt der in Blijham gain daip en hest doar gain sluzen dij open en dicht goan, t dörpke van mien mouder haarbaargt wel n bult mooie herinnerns. Over Tjabbestreek, t loantje tussen Blijham en Pekel, fietsen is gain omrieden. t Stee, woar oom Hinderk en tante Trijntje noa heur traauwen ooit neerstreken binnen, heurt gewoon bie t fietsrondje. Dat zai doar al joaren nait meer woonden, dat zugst aan boetenkaante nait.
k Zol t joe mor verklappen. n Hoes is veur mie meer as n bult stainen. t Is aaltied zo west. Hoezen leven en hebben ogen, dij die aankieken kinnen en in heur blik zai k den de nuigen:
‘Komt der in.’
En toch, t gaait nait zo zeer om t hoes, mor veural om de herinnerns dij der aan vast zitten. En dij kouster ik.

∼ Continue Reading ∼

• • •

21 februari , 2020

Film

Aan t ìnde van de film zee k nog tegen Arineke:
‘Wat is der in bieskopen toch n bult veraanderd in de leste 60 joar.’
Gusteroavend mos k noa wat laange en körte prakkezoatsies op mien woorden terogge kommen. Zoveul is der noamelk nait veraanderd. Aan boeten- en binnenkaante meschain, want vrouger haarst ja mor ain filmzoal; tegenswoordeg wel n stok of tiene. Nee, wat ik bedoul, aan t wezen, t karakter van de film is in dij zesteg joar aiglieks gain spier veraanderd.
Guster waren wie deur Sietse nuigd in Hoogezandster bieskoop. Trailer van de film ‘Sonic, the hedgehog’ haar hom aarg enthousiast moakt. Avonturen van Sonic, t blaauwe stiekeliegeltje, n nog snellere oetvoeren van Speedy Gonzales, wol hai toch wel geern en den in zien gehail zain. En omdat zien zuske de ballenbak verkoos boven t roazende geweld van blaauw racekirreltje, vuil Arineke en mie de eer te beurt om dat feest ook mit te moaken.
t Is n gedenkwoardege middag worden. n Middag woarbie heuren en zain mie regelmoateg vergoan is. As k weer es n keer mit handen veur d’oren zat, omdat t aantal decibels mien heurvermogen veule moalen overschree, zag k Sietse oet mien linkerooghouke oma wel stiekom aanstöten en wiezen op zien benaauwdeg kiekende opa aan rechterkaant. Oeregaai, wat heb ik t òf en tou stoer had.
‘Dat was 60 joar leden echt wel aans,’ zee k gusteroavend nog es mit noadrok – as n verloate verontschuldegen van mien aanstellerg gedrag? – tegen Arineke. k Was doudestieds wel n traauwe, twijwekelkse bezuiker van t Pekelder Lido, mor ik kin mie nait veurstellen dat zulvens tiedens aargste schaitincidenten tussen Roy Rogers en de ‘bad guys’ der zoveul lewaai oet luudsprekers kwam.
Kinder van tegenswoordeg binnen n bult wìnd. Sonic, de snelhaidsduvel in t dubbele kwadroat, dij, behaalve de ‘fastest mouse of Mexico’ de kerstman ook nog hoast òfgunsteg moaken zol, omdat e in n poar tellen van aine noar andere oceoan vlaigen kin, komt oorspronkelk oet n spelcomputer.
’t Het netuurlek, zoals in zoveul films niks mit de werkelkhaid te moaken, ‘ zee mien nuchtern verstand. Wie worden op dizze menaaier gewoon volpropt mit fantasiefiguren en fantasiebeelden, woarst gain kop of kont meer aan vastplakken kist.
‘Vervörmt dat ons wereldbeeld nait volledeg,’ heb k mie wel es òfvroagd.
‘Dochst nou echt, dat dien grote filmheld Roy Rogers wel n goie kopie van de werkelkhaid was,’ zee aargens binnen in mie n klaain stemmechie.
Der binnen mie gusteroavend n bult overdenkens de revue passeerd.
Sonic, de superman, mit aal zien bovenmìnselke aigenschoppen was wel n aandounlek kirreltje. Of t kwam deur dij grote, zieleg kiekende ogen, t kinderachteg klinkende stemmetje of de goie geest, dij oet zien holden sprak, is nait makkelk in woorden oet te drokken. Zien ondeugd was vertederend. Joa, wees mor eerlek, filmmoakers waiten drommels goud hou ze haarten van mìnsen waik moaken kinnen. n Flottertje spanning, n snufje emotie en alla, hest de ideoale heufdpersoon in beeld.
‘Net as cowboy Roy Rogers, dij is ook mor n òfspaigeln van de werkelkhaid,’ brocht datzulfde, ongezeggelk stemmetje, mor nou stokken haarder, mien gedachten weer oardeg in toeze.
t Köst mie aaltied weer muite om betwaiterghaid van mien innerlieke stem te accepteren. Zeker as k hom, of zol t n heur wezen, geliek geven mout.
En hou roar t vanachter mien schriefcomputer joe meschain in de oren klinken mag, wie hebben ons guster bie t verloaten van bieskoop, al veurnomen om t vervolg ook te goan bekieken. Joa, t binnen loze jongens, dij filmproducenten. Dou òftiteln al aan loop was en ik alle lege bakjes en fleskes al aan t verzoameln was om bie t eerste lamplicht zo snel meugelk, t laifst as eerste, bie oetgang te roaken, wuir k zachies mor kedoat deur Sietse weer terogge drokt in stoule.
‘Even wachten, opa,’ zee lutje jong.
Film was noamelk nog nait òflopen. Op t grote panorama-schaarm kwam noamelk n laif eekhorentje in beeld. t Vraauwelke, oranje evenbeeld van Sonic. Zai haar dezulfde mooie ogen en n nog laiftalleger klinkend stemmetje. Zai leek op zuik noar….. t antwoord kinnen je vervast wel roaden. Over de vroag:
‘Goan joe volgende keer weer mit mie mit?’ mozzen wie zeker n beetje te laank noadenken, want Sietse zee:
‘Opa, nemst volgende keer zeker oordopkes mit’.
Dou k zeker, want noa 60 joar weer in n nije filmjeugd verzaild te roaken, het toch wel wat.

∼ Continue Reading ∼

• • •

17 februari , 2020

Powernap

Dat, op t zulfde mement, dat Dennis guster bie ons op Wieke binnen kwam waaien, bie Arineke t schoondersbloud begon te stromen, was mie n roadsel.
‘Op zundag?’ vruig k nog veur alle zekerhaid noa.
t Was mainens. Dou alle vensterbanken leeg waren en meubels in koamer henter en twenter deur nander stonden, kon zai heur gang goan én haar ik even rust. Even. Want alle roamrekken, bloumpotten en meubels mozzen n poar uur loater in omgekeerde volgorde weer op stee zet worden. Of t doarmit doan was? Om de drommel nait
‘Wie mouten sloapkoamers ook nog n beurt geven,’ wuir k tiedens kovviedrinken gewoar.
‘Wie?’ zee k verboasd. Kon mie nait heugen dat t op sloapkoamers voel was en al hailemoal nait, dat wie t doar over had haren.
‘Anna komt ja sloapen,’ zee ze bie heur neuze langs.
Ong? En omdat zo’n kind komt logeren, mout haile bovenboudel ook nog op de kop, vraauw Haister.
Om middag loop k mit tonge op daarde knoopsgat en is der van t plan om n stokje veur vakbondsvraauwlu te schrieven gain spier terechte kommen. k Vaal k noa t stoetje eten den ook in n knuppe.
In mien Rosmolen-tied luit conciërge Stainhoes zok om middag aaltied even in oranje stoulen dele plovven. Hai dee even n ketaaiertje ogen dicht en wie luipen op tonen om hom tou. t Leek mie gain makkelk soort van liggen, mor hai was nait aans wìnd.
‘Ach, dij man is old,’ zeden wie den tegen nander, ‘hai het zien rust neudeg.’
Ik bin Stainhoes zien leeftied van doudestieds al laank passeerd.
Noa n drokke mörgen, zoals t mie guster overkwam, bin ik ook wel aan rust tou. Mor, wat mie voaker beurt, ook noa n mörgen schrieven, is de piepe voak leeg. Den is de rek der oet en kin k bovenkoamer t allerbest n zetje òfsloeten. Dat agenda veur dij dag nog nait òfwaarkt is, mag zo wezen, mor ik geef noa t broodeten voak wel aan vermuidhaid tou en k nuzzel mie even in kroakstoule.
‘Goa nait vechten tegen joen vermuidhaid,’ las k zotterdag in kraante. t Advies was wat betreft inhold en vörm kört en krachtig:
‘Even 20 menuten plat.’
Om dizze woorden tot verbeeldenskracht te loaten spreken, wuir der ook nog bie vermeld, dat topsporters as Epke Zonderland en k heb soortgelieke verhoalen ook wel es van Sven Kramer vernomen, der veul boat bie hebben.
‘Powernap,’ hait zokswat.
‘Krachtsloap!?’
Dat is wel hail kört, zee k verboasd en omdat kraant gain antwoord geft, bleef k wel mit n probleem zitten.
‘Hou wupst n onverbeterlieke slechtsloaper as ik, dij soavends noa bèregang nooit binnen t haalf uur slept, noa 20 menuten oet stoule.’
Wees eerlek, da’s toch n menaaier van ploagen. As k even rusten wil, den loat ik mie toch nait opjoagen. Kin k doar nait even rusteg de tied veur nemen. Hoast en sloap binnen toch nanders tegenpolen. Ook al wait ik oet ervoaren, dat snommedoags te laank op t nust liggen, meer noadailen dan veurdailen het, de opdracht van powernap-specialist vin k wel hail kört deur de bocht:
’n Goie en waarksoame krachtsloap duurt 10 tot maximoal 20 menuten.’
k Mout jammer genog konstataaiern, dat eventuele oplözzen van powernap gain antwoord geft op mien tussen-de-middagse-vermuidhaids-probleem. Powernap het der eerder n hazzenbreker bie aanmoakt. Ik sloap van zien levensdoagen nait binnen 10 en ook nog nait binnen 20 menuten.
Loater in krantenstokje het schriever wel oetstokt, wat doarvan oorzoak is. n Kwart van t volk het n te staarke biologische klokke, dij lukt t nait om overdag even te sloapen.
k Mout bliekboar mit dij waitenschop leven. Veur mie gain krachtdoadeg krachtsloapke.
Dat n haalf uurtje loilakken, nee zeker nait langer, ook veur mie rezeltoaten oplevert, heb k intussentied wel ervoaren. Op mien aigen menaaier. k Haar aaltied t idee, dat middagrust verloren tied was en raausde as n haalfmale deur. Joa, ik kin joe t nou op n braiffie geven, den komt de klap gewoon wat loater.
Toch is t jammer.
Wat is jammer?
Dat ik nait de genen van mien oma heb. Van oma Streun. Dij haar noa t middageten de gewoonte t bord aan kaante te schoeven, kop op toavel te leggen en binnen drij tellen vertrokken te wezen. Och, laivetied, wat bin ik doar wel es van schrokken.
‘Even sloap deur leden had,’ laagde oma, as zai noa n menuut of vieve weer wakker wuir.
Biezunder aiglieks.
Dat ik wieshaid van t stokje in zotterdagkraant neudeg haar om nijste van nijste kennis in mie op te zoegen; doar zulvens n aigen stokje over te schrieven.
Nep?
Nee, gain nep, mor k wos t mien haile leven al.

∼ Continue Reading ∼

• • •

13 februari , 2020

Lösloaten

Guster heb k leste zoaken wat betreft musical mit ‘de juf van groep aacht’ deursproken. Noa twij moand prakkezaaiern, pazen, wegstrepen, vannijs weer begunnen en òf en tou n körte opleven, omdat ik eindelks weer deurzicht haar, is der den toch n ìnde aan t produktie-perses kommen. t Klinkt meschain as n verzuchten, mor da’s nait de bedoulen. k Wil allendeg mor aangeven dat t best stoer wezen kin om vieftien kinder in n rol te ploatsen, dij leerboar én leuk om te doun is. Vergeet nait, dat leerlingen dammeet, noa de Cito-toetsen, sikkom twij moand doaglieks mit t instudaaiern van teksten en laidjes in de weer binnen. Zai hebben de toak op zok nomen ìnde juni veur n groot publiek as volleerde musical-sterren de steerns van de hemel te speulen én te zingen. Dat moust mor duurven. As 12-joarege zunder ain fozzel aan toneelervoaren. Ie snappen vast wel, dat je as schriever doar dus ook n bepoalde verantwoordelkhaid in droagen. Mor guster heb k t definitieve stok òfleverd. t Is nou aan meziekdichters om t spultje hailemoal rond te moaken en k mout eerlieks bekennen, k verheug mie nou al weer op oetvoeren.
Wie hebben t guster nog even over musical van veureg joar had, ‘Helden’.    k Zai juf noa òfloop van veurstellen in Van Beresteyn nog trotsk as n paauw rondlopen. Zai was echt trotsk op heur leerlingen, de artiesten, dij t stok op de planken zet haren. En terecht, t het heur veul swaitdruppels kost. En, zo’n geweldeg spektoakel stroalt in veul opzichten ook òf op de regisseur.
‘Dat kinder soms onverwachte talenten loaten zain, geft veul voldounen,’ zee juf guster nog es mit noadrok.
Ik kon t nait noaloaten, wat ploagerg, nog es even fien heur aigen woorden in herinnern te brengen:
‘En twij weke veur d’opvoeren hest nog draigd alles òf te lasten.’
Zai schrikt zichtboar, as k dij woorden op toavel gooi en begunt den te lagen. Draigement was eernsachteg. Hou t kwam en hou t zat, was stoer te achterhoalen, mor kinder waren t vlak veur de grote show volledeg zat. Zai muiken der in ain woord n potje van.
‘Zo goa ik de konfrontoatsie mit t publiek nait aan,’ het ze kwoad zegd en t was mainens. Nee, dat was gain toneelspel.
En wat beurde? t Is echt vouer veur psychologen, mor vanòf dat mement luip t as n traain. Wat de veraandern brocht het, is nooit oetsproken. Of t n stil protest tegen te veul bemuienizzen was? Of was t de aigen verantwoorden, dij kwam bovendrieven. Of t gevoul om te foalen tegenover femilie en de rest van de wereld. Mor dou de juf zok terogge trokken haar, de teugels vieren luit, waren der aandern, dij heur rol automoatisch overnamen.
Joa, opvouden is lösloaten, mor veural t overdroagen van verantwoordelkhaid en gelokkeg haar de juf dat goud begrepen.
Ik kin genieten van zokse ontwikkelns. Soms overschatten volwazzen lu heur aigen aandail in leerperzessen. Joa, ook leerkrachten. Leren ontstaait noamelk nait deur ze konstant achter de boksem te zitten. Dij drok kinnen kinder voak nait aan.
Wat leerkrachten leren mouten is, dat de beste leerkrachten de kinder zulf binnen. De beste stuurlu stoan noamelk echt aan wal en kieken tou. Wat kinder neudeg hebben is rust en tied en den veural de tied om t geleerde te verwaarken.
Even noar n aandere juf.
Of en tou geft hooggeleerde dochter mie de meugelkhaid om mit heur te sparren. Nee, nait in de boksring, maar aan de studietoavel. Zai is op t mement bezeg mit n proefschrift, mor ook mouder van n zaik kind. t Is n stoere kombinoatsie en de reden, dat ik mie even transformeer in n vrougere rol. Dij van schoolmeester, as assistent bie n waitenschappelk onderzuik noar spellingproblemen.
Woarom Margreet mie vragt is mie n roadsel, want binnen de kֲörtste keren hebben we roezie. t Is net as in de boksring n kwestie van aanvalen en verdedigen. Wie verschillen nogal van inzicht en aanpak. Woar zai in de aanval gaait en zok richt op n grotere inbreng van kollegoas, meer regels, voaker dudelke instructie, goa ik in de verdedigen en berie ik mien stokpeerdje. k Perbaaier heur dailgenoot te moaken van mien inzicht:
‘Doe wilst nait allendeg veuls te veul, mor vergetst t belangriekste: t kind.’
Zai het t netuurlek bie t rechte ìnde. Zai het veul meer kennis van zoaken en is veul beter op d’höchte van nije inzichten in t spellingperses. Mor toch. k Bin zo aigenwies en geef heur de wieze les:
‘Kinder leren t maist en t best deur zulfinstructie.’
Kinder hebben tied en roemte neudeg om t geleerde te verwaarken.        ‘Heb k dat nait al eerder schreven?’                                                              Leerkrachten overschatten zokzulf. Kinder aingoal op de kop zitten en overloaden mit meer en meer en meer, doar roaken zai van in de ware. Wie binnen nog aan t onderhandeln, aan t overleggen, hou we verder mouten. As k heur vanoavend spreek, wil k toch es t verhoal van de bienoa mislokte musical aan heur veurleggen.

∼ Continue Reading ∼

• • •

10 februari , 2020

Kovviedik-kiekerij?

‘Woarom Pekelders en Blijhamsters veul eerder doodgoan as Rodenoaren,’ kopte n artikel in zotterdagkraante. Mit dij fiengevoulege woorden wuir ik, product van n hartstochtelke soamenwaarken tussen n Pekelder pa en n Blijhamster mouder, mit neus op t feit drokt onder wat veur slecht steernsbeeld ik geboren bin. Hou waineg kans van sloagen ik bie veurboat al haar om ook mor n ainegszins gezond, lees: gelokkeg leven te kinnen laaiden. En dat allendeg omdat mien twijdehands ledikantje op Komnijsterwieke in Old Pekel ston.
Cievers binnen feiten. Cievers ontlaind aan sekuur bieholden bevolkens-statistieken mouten hoast wel n realistisch beeld oplevern en de professor, dij t stokkiesschriever aal oetstokt het, is vast gain laigenpuut. Ook al is t ain stoer te begriepen werkelkhaid dij e schetst:
‘Binnen je in de Veenkelonies geboren, den kinnen je n laank en gezond leven wel vergeten.’
Den kist die d’hoaren wel oet de kop trekken, dien olders verwieten, dat zai gain aander broudstee oetzöcht hebben, mor dat helpt gain fozzel. O joa, nait onbelangriek te vermelden is: aarmeluuskinder binnen ongezonder en leven körter as kinder oet riekere gezinnen.
Vandoag schrief ik de 8e febewoarie 2020. Verontruste krantenlezer is persies 67 joar en 192 doage leden geboren en ain van de 295 nije Nederlanders, dij t zulfde lot overkwam. Jonge laiwen, welpen nog. Of we aal onder t zulfde gesteernte begonnen binnen te schraiwen, liekt mie vouer veur astronomen. Steerns bewegen ja. Steerns hebben nait mien toukomst bepoald. Mien olden wel.
Zai waren, ook al waren t economisch gain beste tieden, nait echt aarm, mor zeker nait riek. Dat Pekelder Komnijsterwieke mien geboorteplek wuir, kwam omdat opa Wiekens mien pa en moe t hoes oet schopt het en in dij olde krötte op nummer tiene onderbrocht het. Slechte woonsituoatsie, geldkraberij en biekommende zörgen waren t gevolg. Alles bie nander opteld, zol dat mien leven bepoald hebben?
Ons aigen roodborstje, de winterkeunk in onze toene, begelaaidt mien gedachten. Hai, of is t n zai kent de signoalen van de netuur. Klaaine lochtdrokverschillen woarschaauwen hom veur de noadernde störm. Ik voul nog niks aan mien lutje toontje, mor ik heb t gelok van Gerrit:
‘Mörgen kriegen we störm,’ veurspelt de keunk van weersveurspellers.
Ik hecht meer weerde aan Gerrits veurspèllen dan aan dij van de professor, dij Oostgrunneger bevolken zo onderoetschovveld het. Hai het mit zien opmaarkens wind zaaid, mor kin störm verwachten. n Störm van misnougen. Om zo mor t etiket ‘Ongezonde Nederlander’ op t aarme, minder hoog-opgelaaide volksdail te plakken, voult onrechtveerdeg. Alsof wie in OostGrunnen nait waiten wat ongezond leven is.
Ik as prototypische Oostgrunneger wait niks aans te bedenken as haand in aigen boezem te steken en zulf op onderzuik oet te goan.
k Wait, dat roken slecht is. Ik bin veuls te vroug begonnen en – hopelk – op tied stopt. Datteg joar leden heb k mien leste sigaret rookt, mor dou haar k al wel 25 joar mit alle soorten van tebak experimenteerd. Of t mien gezondhaid schoad het? Vast.
Van hoes oet heb k aaltied òfwizzelnd eten veurzet kregen. Prima. Toch binnen der periodes west,dat ik meer at as neudeg was. Nait de netuurleke eetbehuifte was laaidend, mor de troost, dij t eten opleverde. Ongezond? Vast, mor of baaide zoaken bepoalend west binnen veur mien levensverwachten, doar duurf k gain veurspèllen over te doun.
t Vrumde is, lees k in t artikel, dat der binnen de groep ‘ongezonde’ Oostgrunnegers een grote groep is, dij ondanks slechte leefomstandighaiden gewoon hail gezond is. En zai – de onderzuikers – snappen doar niks van.
Ik wel. Ik heb t lieske mit noamen van meester Vrooms vaarde klazze nog es n keer opdukeld. Van de 35 klasgenoten, nou ìnde-zestegers, binnen, veur zovèr ik t noagoan kin, vieve overleden. Dat is zo’n 14 persìnt. Veul? Van ain kammeroadje wait ik, dat e dij verduvelde k-zaikte nait overleefd het en redelk jong sturven is. n Aander klasgenoot is aan de gevolgen van n aarg ongelok overleden. Blieven der drij vroagtaikens over. Ze zollen in t riegie van de professor kinnen pazen, mor net zo goud kinnen der doezend-en-ain aander redens aanvoerd worden.
Nog even terogge noar t artikel. Behaalve dat onderzuik noar gezondhaidsverschillen slim duur is, stelt de professor zokzulf de vroag of ingriepen in leefwieze van de gestigmatiseerde groep – OostGrunnen + aarm + waineg oplaaiden – wel echt waarkt.
Ik zeg, gezondhaid is veur t grootste dail n kwestie van genen. n Aarvenis, dij je bie de geboorte al mitkriegen. Gezond eten, nait roken en wel bewegen zel n pozitief effect op joen gezondhaid hebben.
Ik hoop het nog mit te moaken, wat den wel de persieze oorzoaken binnen, woarom lu in ‘aarme’ kontraaien minder gezond wezen zollen en of dat de reden is dat ze eerder oet tied kommen.

∼ Continue Reading ∼

• • •
1 2 3 … 78