14 januari , 2025

Zulfgesprek

Guster hebben wie eindelks tied vonden om t deuske mit nijjoars- en kerstkoartjes op te roemen. Aans as dat wie wìnd waren, is t stoapeltje nait promoveerd noar zolder of aargens opborgen in kaaste, mor is rechtstreeks noar old-pepier-bakke transpertaaierd. De reden woarom zit verbörgen in verhoezenscircus van n dik joar leden, dou wie onze komplete kerstkoartenversoameln van 46 joar deur de pepierversnipperoar jacht hebben.
Monnikenwaark.
Ainegste wat overbleven is, is n lieske mit noamen. Opdat wie over 11 moand gainent vergeten.
Wat ik weschienlek ook nooit vergeten zel, is t stokje van mr. Bean. Dij male sniebone, dij in dezembermoand n kerstkoartje schrift, in n kevort stopt, der n pozzegel opplakt, den bie zokzulf onder deure deurschoft en noa de klop op de deur hogelk verboasd en blied verrast is, datter n koartje op de matte ligt.
Malloot.
Hou bedenkst t.
Bovenstoand verhoaltje komt in n hail aander licht te stoan, as k zundag zotterdagkraant onder ogen krieg en t cursiefje ‘Denkwiezer’ van René Diekstroa lees. Veur wel t nog nait wos, Diekstroa is psycholoog en stokjesschriever in Dagblad. Zien verhoaltjes binnen oet t leven grepen en griepen terogge op levensvroagen van lu – veronderstel ik -, dij wel ais bie hom op de divan legen hebben.
‘Je belangrijkste nieuwjaarskaart,’ kopt t zotterdoagse artikel.
t Is mr. Bean, dit keer zunder beeld, mor mit woorden. En juust de woorden doun der tou.
De man, woar t om draait, schrift aan zokzulf:
‘Beste …….., zorg dat je doelen nooit opraken.’
Punt?
Nee, komma.
‘Wìnstekst waarkt,’ zo stelt de man, dij zokzulf op n koartje traktaaierd het, ‘as t hom noar diezulf stuurt, mor het nog meer effect, as t elke keer dast de tekst onder ogen krigst, de woorden haardop, of minstens fluusternd oetsprekst.’
De man haar oet t onderwies kommen kind. Ain van d’eerste pedagogische lezzen, dijst op kweekschoul leerst is noamelk de les:
‘Herhoalen is de beste leermeester.’
Mor is der is meer.
Gesprekken, dij je mit joezulf hebben, binnen, of kinnen beslizzend wezen veur joen aigen leven, zulvens veur overleven.
Tot zover Diekstroa en t nut van zulfgesprekken.
k Heb t der aiglieks t haile weekìnde best wel stoer had. Mit dizze wieze lessen.
t Woarom zel k perbaaiern oet te stokken. Meschain klinkt t wat overdreven, as k zeg, dat zokswat as zulfgesprekken doagliekse kost veur mie binnen. Allewel, t zulfgesprek van de psycholoog zit toch n tikkeltje aans in mekoar as de gesprekken dij ik mit mien betere ik, mien alternatieve ik voer.
Mien alter ego is noamelk n klier, n haile dikke klier. Perbaaiert mie aingoal n aandere rol aan te smeren in mien aigen film. Hai zöcht aaltied op de maist vervelende mementen roezie en t laifst zit e mie vlak veur t sloapen op de nekke. Hai is n problemenzuiker, n roeziekribber, dij nooit opgeft en pas t gesprek stoakt as e maarkt dat de vijand zok overgeven het.
Mien sloapproblemen, zo snappen ie intussentied denk ik wel, kommen dus nait oet de locht valen. Nee, zai kommen gewoon van binnenoet. Heb ik veur mien gevoul zoaken netjes op n riegie, schopt mien aigen twievelzaaier de boudel weer in toeze. Kin k weer vannijs aan mien denkbaauwwaark begunnen en nije plannen smeden.
Noa de verhoezen van de Wieke noar Kiel, ongeveer anderhaalf joar leden, heb k n zetje in de hoop leefd, dat mien ‘gesprekspartner’ in t olde hoes achterbleven was. Niks bleek minder woar. De wìns is voak de voader van de gedachte en tegenswoordeg zit hai al weer as in zien beste doagen op zien troon.
En toch binnen der noa onze vernijde kennismoaken nije inzichten boven kommen drieven. Noa eerst n zetje te hebben perbaaierd zien aanwezeghaid te negeren – wat dus op n flottje oetlopen is, omdat dwaarsbungel persé heurd worden wil en aal haarder begon te bandiezen – heb k sunt kört n aandere tactiek invoerd.
Hou dat deroet zugt?
Aiglieks hail simpel, ik geef bie tegensproak – en woar k aans votdoadelk op kaaste zat – hom tegenswoordeg gewoon geliek.
En.. t waarkt. Onze gesprekken binnen binnen de körtste keren doan.
Of k hom allendeg monddood moakt heb, of dat ik hom vermoord heb, is nog de vroag.
Ainegste woar k nou nog wel mit zit is de vroag of hai mien verhoaltjes mitlezen kin.
20250114

∼ Continue Reading ∼

• • •

10 januari , 2025

Gladden

Wat n boudel was t òflopen woensdag, nait?
Ik krieg der n hap en n snap van mit, as Arineke noa heur vrouge Kielster mörgenrondje op baanke dele ploft. Onkundeg van weersomstandeghaiden meldt zai, dat t spekglad is bie pad en weg. Benoam broggen binnen levensgevoarlek. Ik heb den nog gain stap boetendeure zet en gooi t in de gein:
‘As t platte van vouten mor onderholdst, gaait t aaltied goud.’
Bie t eerste kopke kovvie dailt zai n bericht oet Stad mit mie, dat haalve stad over t slechte streubelaaid in Grunnens pervinsiehoofdstad vaalt. Kloagers kloagen bie boskes heur nood bie t kloagleket over t nait streuen. t Komt hier op dele, dat dinsdag al veurspèld was, dat t woensdag zol goan vraizen. t Rezeltoat geft te denken!
Minstens 35 botbreuken in Martini en t Akkedemisch.
In t zulfde stokje zit ook t weerwoord van t zoltdepot.
‘Wie hebben overlegd en hebben besloten allendeg broggenroute te streuen. Mor dou streuwoagens om 4 uur snachts de weg op gingen is t begund te regen. En omdat regen zolt wegspoult, is der nait streud.’
Datter loater op de mörgen, dou n filain loagje ies zien slachtovvers al moakt haar, nog wel streud is, was mosterd noa de moaltied. Dou was t leed al leden.
Ik heb doar ais goud over noadenken mouten. Nee, nait over t veurval op zok – ik mout aannemen dat verantwoordelke lu van gemaintelke streudainst in alle eer en gewaiten handeld hebben -, mor wel over de stroom aan klachten en verwieten, dij op heur bordje gooid binnen. En de vroag, dij k miezulf stelde was:
‘As t Arineke overkommen was en zai haar woensdag op dij spaigelgladde brogge n bain broken, was k den ook votdoadelk op de poot goan speulen en haar k n bericht aan gemainte stuurd?’
k Denk t nait. k Haar op dat mement weschienlek wel aander zörgen aan de kop had.
Meschain is t n taiken van de tied en is ekskuusmoatschoppij langsoamaan gemaingoud worden. Gladde wegoppervlakken binnen gemain goud en of n gemainte-streudainst nou wel of gain schuld dragt, zai zellen zok in Stad of woar den ook woensdag noa aal dij ongelokmeldens wel achter oren kraabd hebben. Hou t aans of beter kind haar. In Stad is, bie monde van n woordvoerster beslizzen over t nait streuen op n eerliekse menaaier meld en dat is zeker gain taiken van zwakte.
Kloagers gain nood, poggers gain brood.
Spreekwoord schot mie as vanzulf in gedachten. Pabbe zee t aans:
‘Overdrieven is ook n vak.’
t Woord kloagen ston doarom ook nait in mien woordenbouk.
t Is begun 60-er joaren. In weer en wind, ook mit gladden, fietsten wie mit n swoare accordeon op pakjesdroager elke zundag van Olde – noar Boven Pekel. Wie, leden van ‘De jonge accordeonisten’ vonden t gain probleem. Wie haren gain ekskuus om nait te goan en onze olden prakkezaaierden der nait over om ons thoes te holden. Of te brengen. Mien pabbe haar dou nog nait ais n auto. In dij ‘langsoame’ wereld kwam veraandern, dou Gerda bie t orkest kwam. Heur voader haar behaalve n busondernemen ook n Amerikoanse slee in gerazie en der is aargens in dij tied n mement west, dat zai zee:
‘As ie noar mien hoes fietsen, den brengt mien pa ons wel noar t goie stee.’
t Is n keerpunt worden in mien leven. Waitenschop dast nait overal allaaind veur staaist, voulde as n zegen. Of wie allendeg mit slecht weer brocht en hoald binnen, kin k mie nait recht meer veur de geest hoalen.
Dat mien pabbe zok n zetje loater n lutje Simcaatje aanschaft het, het vervast niks te moaken mit dizze verwìnnerij. Baange, dat t onverwachte taxi-vervoer mit slecht weer, t begun van t ìnde van mien zulfredsoamhaid zol inlaaiden, is veur mien olden en ook veur mie zulf nooit n punt west. Dat mien accordeon-carrière in dijzulfde tied tot n vrougtiedeg ìnde kommen is, heb k aal zulf bedocht.
Vroagen om hulp of mededogen, loat stoan kloagen bie n aander, is levenslaank wel n gevouleg punt bleven. Zokswat heb k aaltied vould as n zwaktebod.
En ook al haar k t wild, elke keer kom k weer tot de konkluzie, datter aan dien opvouden nait te ontkommen vaalt.
20250110

∼ Continue Reading ∼

• • •

3 januari , 2025

Noabrander

k Bin best wel begoan mit t lot van onze toenvogels. Zai hebben t stoer om te overleven in onze mìnsenwereld. Mien biedroage aan heur lot is minder dan ik zol willen, ik vouer regelmoateg.
Klaaine belonens binnen mien dail, lestent haren wie n torenvalkje in ons vogelhoeske op bezuik.
De wereld liekt wel van slag.
t Is begun jannewoarie en links en rechts steken crocussen kop al boven de grond. Voeren zai stried mit snijklokjes, wel dit joar t eerste bluiende bloumke zain let?
t Was gusternommedag twij uur, dou k bericht kreeg van Nico dat mien auto zien beurt had haar. Op terogweg noar hoes, luip k even bie de Vrundelke Man van de Daaiernwinkel noar binnen om n zak kattengrit te kopen. Ons Meiske het sunt kört n kattenren, mag van ons nait de grote onvrundelke wereld in stappen. Wie binnen teveul mit heur wel en wee begoan.
Proat mit aigender van daaiernwinkel komt op t old en nij en k zai n duustere, zörgelke trek op zien gezichte.
‘Tot vaar uur snachts heb ik t licht aanhad bie mien vogels.’
Mien gezicht stroalt weschienlek ongeleuf oet. Denk aan ons aigen rustege joarwizzeln. Wietske, aans angsthoas nummer ain, schietnood, dij onder trappe zat te bibbern van angst, het t vuurwaarkfeest zunder problemen deurstoan, mor sloet aan op zien opmaarken en zeg:
‘Houzo?’
‘Vuurwaark?’ schamperde de aans toch aaltied vrundelke daaiernman en sprak dou vol grammiede:
‘Ik heb nait ain vogel, mor honderden en as aine begunt te vlaigen, vlaigen z’aalmoal.’
Ik zag t slagveld veur mie en kon mie zien angst leventeg veurstellen.
Op terogweg noar hoes blieven zien woorden as kenonskoegels deur mien kop dreunen en ik denk:
‘Was ik de keunk van de wereld, den wos ik wel n oplözzen.’
Vuurwaark is tegenswoordeg n mìnsenspellechie. Echt veur manlu!! Woar in laankmanstied onze veuroldern op holle bomen en strakke swienebloazen haauwden om heur boze geesten te verjoagen, doar het in de moderne tied mìnshaid mit vuurwaark zien demonen zulf in hoes hoald.
Vandoag lees k van kopstokken oet de politiek. Zai hebben aal n mainen over vuurwaark. Vuurwaarkverbod ligt elkenain veur in de mond, mor tougelieks zeggen dij zulfde grote denkers, dat t onmeugelk is om t oet te voeren. Wat n onzin. Zo blieven zai noar mekoar wiezen en veraandert der niks. Verdwienen honden en katten spoorloos, zetten we ain dag de haile wereld op de kop en goan op ain jannewoarie gewoon weer verder.
Mor t kin ook aans, zegt de idealist.
Rond t joar 1974 crossden wie mit tanks over haai en pad in West Duutsland. Schoten mit onze kenonnen op olde vervalen bunkers en beslopen mit mitrailleurs in aanslag de vijand in spookdörpen. Wie waren de cowboys van de prairie. t Vijanddenken – stel die veur dat de Russen ais heur westgrens oversteken – mos in de praktiek en tot in de perfectie oefend worden.
Vandoag schoot mie dit beeld en t biebeheurende denkbeeld zo mor te binnen:
Moak n kombinoatsie van vuurwaarkverbod en vuurwaarkdörpen. Realiteit en creatief denken kinnen n oplözzen brengen en doarbie begun k bie börgmeesters. Zai binnen boeten burgervoader ook heufd van plietsie en kriegen opdracht:
‘Creëer joen aigen vuurwaarkdörp op n òfstand van minstens vief kilometer van woonomgeven en baauw der n hoge diek om tou.’
Soamenwaarken mit konkulegoa’s is hierbie aan te priezen.
‘Vuurwaark wordt overal vrij in ons laand verkocht.’
Huiven lu ook gain nachtelke strooptochten over oostgrìns te organiseren.
‘Robots worden aantoakeld as plietsieagent, zaikenhoesbruier of brandweerman en doar mag vrijelk mit vuurwaark op schoten worden.’
Of dit leste veurstel echt agressieverlegend is, zel in toukomst nog oetzöcht worden mouten.
Dit binnen zo wat heufdlienen. Verdere invullens loat ik geern aan verantwoordelke bestuurdern over. Zai beschikken ja over n groot ambtelk apperoat.
n Roare wereld vragt soms om boetensporege, onorthodoxe moatregels, mor k heb der vertraauwen in dat t wel goud komt.
As je t roken oet de hoezen, de winkels, de scholen en zulvens oet de stroat bannen kinnen, den mout t vuurwaark toch ook oet de mìnsengemainschop te bannen wezen.
Mit daank aan alle daaier en k denk hoast 99 persìnt van de mìnsen.
20250103

∼ Continue Reading ∼

• • •

26 december , 2024

Van proat komt proat en soms ook road

t Lopt tegen ìnde van dezember en op weg noar t nije joar nemen wie rusteg de tied om terogge te kieken noar òflopen joar. Achteromkieken gaait mit sentimenten, noar mooie en male mementen. Over n dag of wat is t weer tied om veuroet te kieken. Sommegen sturen n koartje, der binnen ook nog gounent, dij de ronde moaken en langs de deuren goan om mekoar veul zegen in t nijjoar òf te wìnsen. Zoals opa, de bekìnde Pekelder krantenbezörger aaltied dee.
Tiedsgrìnzen vervalen, as k doar aan denk en in gedachten vlaig ik den terogge noar t stee, woar wie in ’62 kwamen te wonen. n Nij hoes aan Hugo de Grootstroat, vlak bie Achterweg. Op n hoanetree van oldste Pekelder boerderij, woonstee van boer Geert Begeman.
In vrouger tieden n romantisch stokje OldPekel mit slingerpoadjes en lutje brogjes, soms n braide plaank over wiek of sloot. Summers n landelk stee, woar wie as kwoajongens konden speulen en ravotten, jonge verkerentjes achter hegen en boskes mekoar beter leerden kennen, swinters n kolde, barre woestenij, woar gainaine, dij doar nait wezen mos, kwam.
Dat t Pekelder bestuurders in de kop kwam om op dat schiere stokje netuur n komplete woonbuurt oet de grond te stampen, is in sosioal opzicht n zegen west, veur de netuur was t de doodsteek.
Ook al binnen der gain foto’s van moakt, verhoalen, dij Begeman mie vertelde of in zien boukjes beschreef binnen zo beeldend, dat ik in kombinoatsie mit mien aigen voage herinnerns der toch n oardege foto van moaken kin. Al heb k hom nait persoonliek kìnd, t verhoal van opa, de krantenbezörger, dij op nijjoarsdag soms tot wel vief keer bie dezulfde mìnsen over de vlouer kwam om de ‘beste wìnsen’ òf te langen, in elk geval zo laank hai wat in t gloaske kreeg, staait mie helder veur de geest.
Oom Haarm, mouders jongste bruiertje, lust hom ook wel geern.
Bruiertje is intussentied 86 joar en ondanks wat liggoamelke kwoaltjes nog goud bie de tied.
Veurege weke binnen wie, mit n verbörgen litermoatje in tazze, even bie hom op bezuik west. Om even bie te proaten. Net zo belangriek, meschain nog wel belangrieker vinden wie t baaident, om nog ais verhoalen oet d’olde deuze op te hoalen.
Dat verhoalen oet laankmanstied soms n hail nij licht op mien aigen femiliegeschiedenis waarpen kinnen, bleek lestdoags mor weer.
Haarm op proatstoul ( verhoal speult ìnde vatteger joaren, hai is den n joar of negen ):
‘In de tied, dat dien pa in Indië zat, ging ik elke zundag traauw mit dien mouder mit noar Pekel.’                                                                                                                                                                        Achter op fietse noar Erikoakoade 128, noar heur ‘schoonolden’.
‘Och, och, wat n boudel was dat, mit aal dij jonken doar in hoes.’
t Was nait recht nijs veur mie. k Haar van mien pabbe al wel begrepen, dast boeten de gezelleghaid, dij zo’n groot gezin mit zok mitbrengt, wel leerdest om goud veur diezulf op te kommen.
‘En t rook doar aaltied noar koekjes.’
Mien vroagogen hebben weschienlek boukdailen sproken, want dou kwam t verhoal, dat in de boerderij, op nummer 127, op houke van Hoanswieke, de koekjesfebriek van Hulzebos zeten haar.
Nijloatje veur mie en oorzoak van n laange zuiktocht noar de Pekelder koekjesbakker, nijjoars-rolletjesmoaker Hulzebos.
Dat oom Haarm geliek haar, wordt bevestegd deur Klaas, n Pekelkenner bie oetstek. Zien verhoal komt oet eerste haand: Koekjesbakker Hulzebos is al in ’54 overleden. In d’olde bakkerij stond n oven. Hai het as 10-joareg knuppeltje nog mitholpen om dij òf te breken. Om ploats te moaken veur n pettenfebriek, dij ook mor n joar waarkt het.
Geschiedenis is nait zokswat, woar je mit de pette noar gooien mouten. Of je der wat aan hebben, is wat aans, mor ik vind t aaltied wel mooi, om over dit soort zoaken deur te prakkezaaiern:
Stel die veur, Hulzebos haar n opvolger had en op t stee, op Ericakoade nr. 127 haar de zoveulste generoatsie nog aaltied n nijjoarsrolletjesbakkerij had, den haren n bult mìnsen over n dag of wat Pekelder nijjoarsrolletjes bie de kovvie, thee of n borrel op heur bordje kregen.
k Hoop, dat t nije joar zok over n zetje netjes veur joe oetrolt.
Veul zegen.
20241226

∼ Continue Reading ∼

• • •

17 december , 2024

Sosioal kompas

Mit Wietske aan raaime, heb k guster n flinke stoapel kerstkoarten op buzze doan.
‘Aiglieks is t ‘old school’, dat wie op dizze bodschop stuurd binnen,’ zeg k tegen heur. Al n zetje heb k t gevoul, dat wie mit t versturen van kerstkoarten n doodlopende weg insloagen binnen. Zol t teveul muite wezen om n koartje te schrieven of binnen priezen van possegels meschain oorzoak. Berichtjes op Snoetjebouk goan stokken sneller en t köst gain drol. t Gemak daint de mìns. Ik duurf wel tou te geven, ik zit ook wel n beetje zo in mekoar, mor k bin nait de persoon, dij doar over beslizzen kin.
As k vlak veur buslegen in gries-graauw twijduustern weer op hoes aan goa, zai k dat ‘James Herriot’ op televizie is. Zoveulste versie en doarom net zo goud old school. Middagborrel smoakt goud en k plof mui van t lopen in hörn van baank. Ik kiek mit n haalf oog:
Twij daaierndokters zitten opsloten in n koamer en hebben de bibbers van n löskroepende slange. Ain van baaident bedappert zok en stopt t gevoarleke schubmonster in n olde deuze. Deksel derop, gevoar weken. Inde verhoal?
Nee, t begun.
Hou t zo komt?
Olde deuze het mie veul meer in zien greep dan t kronkelbaist. t Is zo’n broene deuze, woar nogal wat broeksporen op zitten. Klaaine en grote butsen. Aan dekselranden zugst, dij is al honderden keren derop en deròf hoald. Mit verhoezen van veureg joar heb k verschaaiden van dit soort deuzen noar de pepiercontainer promoveerd. Omdat mit de deus, inhold, opborgen deur verschaaiden generoatsies veur ons overbodeg worden was.
Olde kertonnen deuzen, n beter symbool veur verleden en verdwenen herinnerns kin k mie nait veurstellen.
Tiedens de rust van n stille televizie, bie t schoamele licht van n kerstboomke begun k te prakkezaaiern.
Heb k dij olde deuzen nait te snel votgooid?
Weschienlek heb k in de hoast van t oproemen t Komnijsterwiekster deuske ook noar de ratsmodee holpen. De deus, woar mien mouder mit op schoot zat in dij loate noamiddag aargens ìnde viefteger joaren, dou der n verschrikkelke störm over de wieke roasde en wie vrezen mozzen, datter gain panne op dak liggen bleef. De deus mit weerde- en verzekernspepieren, mor woar zai dou ook heur spoargeld in bewoarden. t Hoeske is stoan bleven, d’herinnern staait mie nog aaltied helder veur de geest.
Laank het dat prakkezaaiern nait duurd, omdat Sietse binnenkwam. In zien nette, swaarte pak mit wit bezoentje. Hai gaait dunderdag noar n schoolgalafeest en den moust der wel schier op stoan. Of opa al tied had haar, om te kieken of der aargens in klaaierkaast nog n old vlinderstrikje van hom lag. Nee dus, opa was t vergeten, mor oma haar wel heur best doan en haar t swaarte vlinderstrikje teveurschien toverd. t Het, mit t eten sikkom goar, nog best wel n zetje duurd, veurdat opa t strikje op de goie lengte om Sietses haalsgat kreeg, mor t jong is tevreden noar hoes goan.
Mor veur wat heurt wat.
Hai mien vlinderstrikje, ik zien verhoal.
Gustermiddag heb k hom noamelk mit auto van school hoald. Soms in zokzulf opsloten, haar hai guster proatjes veur tiene. Leerkracht haar aan de klazze de creatieve opdracht geven, n nije politieke partij op te richten. In t körte stokje noar Kiel kreeg k, mit Sietse op proatstoal noast mie n oetgebraaid verslag van zien pertij in oprichten.
‘HSK,’ is de noam.
‘Hou bedoulst?’ vruig ik.
Oetleg was simpel, hai wol in elk geval zien initioalen, SK derin verwaarkt hebben en zo kwam hai op t idee:
‘HSK, Herstel Sosioal Kompas.’
Verkaizenspergram was dails van internet plukt, dails van homzulf. Woar t op dele kwam, mìnsen mouten meer zörg veur nander hebben, staarken mouten de zwakkern helpen, mor t belangriekste punt, wie mouten nait verainsoamen en t directe, sosioale ketakt holden en zo neudeg herstellen.
Meschain is t olderwets, mor zolst in dit licht bekeken in de donkere doagen veur kerst, verwachten maggen, datter nog wel n lutje koartje òfkinnen mout. Of zoals t spreekwoord zegt:                    n Koartje? Klaaine muite, groot plezaaier.
20241217

∼ Continue Reading ∼

• • •
1 2 3 … 146