25 oktober , 2021 by admin
Twijde zeun
Der binnen lu dij lieken geboren veur t ongeluk, der binnen ook gounent dij t aaltied veur de wind gaait. Jootje, aiglieks Johannes, heurt bie eerste groep. Bruier Frits, twij joar older, bie twijde groep.
Woar Frits, n onverschilleg meubelstok, dij zunder ain diploma van school kommen is, mit zien 25 joar al directeur van n goudlopend administroatiekantoor was, doar zat Jootje, n goie timmerman, deur n vervelende rogblessure op 30-joarege leeftied al in de WAO.
Jootje haar n klaain waarkploatske aan hoes, woar e maist veur zokzulf mor ook wel veur aander mìnsen wat kewaaitjes opknapte. Regelmoateg luip k even noar hom tou, soms veur n proatje en soms veur n klaain klusje.
Of t bruierlaifde was of gewoon n stok meedlieden, Frits bleek toch nait de minste te wezen en wol wel wat doun aan d’ellìndege situoatsie van zien bruier.
‘Frits het mie vroagd of k verbaauwen van zien badkoamer doun wil.’
‘Frits het mie vroagd of k vaarverij aan boetenkaante op mie nemen wil.’
Zee aine openlek of in bedekte taarms n moal wat over Frits, den wol Jootje doar niks van waiten.
‘Aal dat geplaas over mien bruier, doar mou’k niks van hebben. Da’s aal jaloerseghaid en òfgunst. Hai mout ook haard veur zien cìnten waarken,’ zee Jootje den.
Omreden dat Frits veul op raaize was, kwam opvouden van baaide zeuns veur t grootste dail dele op scholders van Frits’ vraauw Jeanet. Zai haar t doar stoer mit. Veural mit Karel, t evenbeeld van zien voader. Loeks, heur twijde zeun, was n hail aander kind. Vanòf zien geboorte was hai mit zien zwakke gezondhaid n zörgenkind.
In t dörp wuir der wel es roddeld:
‘Karel is n echte zeun van zien voader, mor Loeks is vervast aine van melkboer.’
Der waren ook lu, dij zeden, lutje Loeks het veul meer weg van zien oompie Johannes.
Jootje de voader van Loeks? Den zol e ja… Zokswat was onmeugelk. Jootje kon, tot groot verdrait van homzulf en zien vraauw ja gain kinder kriegen. Traauwens Jootje en Jeanet? Dat Loeks geern knutern mog en voak bie zien oom Johannes in waarkploats verbleef, och dat was zo gruid.
Op n schiere dag in mai, t luip tegen n uur of vare, haar k Jootje inains bie mie op dele stoan. Kompleet overstuur. Mien eerste reactie was:
‘Is der wat mit dien vraauw?’
n Kört neeschudden was t antwoord en alsof e n aanloop nemen mos, kwam dou t hoge woord der oet:
‘Frits en Loeks zitten op camping, Frits het hom ontvoerd.’
Wat achtergrond van dizze opmaarken was, leek mie nait zo belangriek en zoakelk zee ik:
‘Den mouten we votdoadelk plietsie bèllen.’
Dit moal reageerde Jootje snel en as deur n adder beten, ruip e:
‘Nee! Gain plietsie. Dij hebben hier niks mit te moaken en as dij lu dat te waiten kommen, komt Frits nog in t hok. Waist wel wat veur n stravve der staait op n ontvoeren?’
As e zugt, dat ik nog aaltied oarzel, zegt e:
‘Gaaist mit mie mit, k vertel die dammeet in auto wel wat der beurd is, mor nou moust votmoaken.’
Auto ston startkloar en t verhoal was snel verteld. Zien schoonzuster Jeanet haar hom even veur vare bèld. Stokongerust en in alle stoaten. Loeks was nait thoeskommen. Noavroag op school haar heur dudelk moakt, dat Frits Loeks van school hoald haar.
‘Mor Frits zit in Zwitserland,’ haar ze zeggen wild, mor op t leste moment haar zai dij woorden inslikt. Z’haar konsekwentie van dij mitdailen binnen n tel deurhad. Haar zai zegd, dat Frits in t boetenland was, den waren op school votdoadelk alle alaarmbèllen goan luden.
Woarom Frits dij dag knuppel in t hounderhok gooid het, wol k wel geern waiten.
‘En woarom ontvoert Frits zien aigen zeun?’ holp ik Jootje n ìndje op glee.
‘Omdat eh… Loeks …. eh?’
‘Omdat Loeks zien aigen zeun nait is?’ zee k op vroagende toon.
‘Hou komst doar nou bie?’
Jootje leek verbolderd.
‘Dat Karel en Loeks nait dezulfde voader hebben, dat denk ik te waiten op grond van n touvallege woarnemen. Hou k dat wait, zel k die op n loater mement wel vertellen. Woar k mie op dit moment zörge om moak, is t feit, dat Frits vandoage n actie ondernomen het, woar e bliekboar goud over noadocht het. Aans was e nait van zien zoakenraaize teroggegoan noar Nederland. Der mout dus körtsleden wat beurd wezen, woar e zo van overstuur roakt is, dat e dizze ontvoeren op taauw zet het.’
‘Frits is nooit noar Zwitserland òfraaisd,’ zee Jootje schuchtern.
Op n parkeerstee vlakbie tankstation heb k dou auto aan kaante zet.
‘Soms hest mor ain druppel neudeg om n glas wotter over te loaten stromen,’ begon Jootje zien verhoal, ‘en druppel, dij overstromen veroorzoakt het is eerguster valen. Vlak veurdat Frits op raaize zol goan noar Genève, het Jeanet hom veur de vouten gooid, dat hai opholden mos mit zien sikketoaresse te rötzooien. Frits het heur doarop oetlaagd en het zokswat zegd as: de pot verwiet de kedel. Zai hebben noa dizze opmaarken zo’n roezie kregen, dat Jeanet hom mitdaild het, dat zai al moanden leden n schaaiden aanvroagd het bie n avvekoat.’
‘En dat was de bekìnde spreekwoordelke druppel?’
‘Joa, dat vrumdgoan van Frits was gain dail van d’òfsproak.’
Ik keek Jootje verboasd aan.
‘Welke òfsproak?’
‘d’Ofsproak dij wie mit nander in de femilie moakt hebben.’
‘En mag ik zo brutoal wezen om ….’
Ik huifde zin nait òf te moaken:
‘Wie hebben mit mekoar òfproat, dat we gain ruchtboarhaid geven aan t feit, dat Loeks nait de zeun van Frits is.’
k Dee net of k schrok. Of Jootje deurhaar, dat ik n toneelstokje opvoerde, wait ik nait, mor t leek alsof der n swoare staine van zien haarte valen was.
En ik?
Ik voulde mie de figuurleke koele, dij dainst dut om t onbespreekboare, onvertelboare gehaim in te gooien en òf te dekken, zodat t veur aiweg onder t zaand verbörgen blieven zol.
‘Doe vertelst mie niks nijs, Jootje. k Heb t die net al even vezichies perbaaiern te vertellen. Ik wos noamelk al tieden, dat Frits nait de voader van Loeks was. Joa, Jootje, ik wos t al joarenlaank en ik mout t al hail aarg mis hebben mit mien veronderstellen, dast doe de voader bist.’
‘Mor hou..?’
‘Ast echt waiten wilst. Goa der mor even goud veur zitten, drij joar leden hest doe mie t gehaim zulf al verklapt,’ zee ik.
‘Nait woar, doe bist gek, dat heb ik nooit mit die besproken. Lokst!’
Jootje stutterde hoast van kwoadhaid.
‘Rusteg mor, mien jong,’ zee k rusteg, ‘ik haar t ook even aans zeggen mouten.’
‘Drij joar leden het Frits op n verjoardagsveziede, mit n dikke dikke slok op, t verzoamelde gezelschop oet de douken doan, dat hai huwelkse traauw mor niks von. In dij tied zaten Jeanet en Frits, nait veur t eerst, in n crisis en bie elke volgende keer was Frits degene, dij n schaive scheuvel reden haar. Jeanet is dou noar boeten vlogen, vlucht kist wel zeggen. Zai kon t nait meer aanheuren en … doe bist even loater achter heur aangoan. Ie hebben dou mit mekoar stoan te proaten. t Onderwaarp? Ik denk dat dat nait stoer te roaden is.’
Jootje knikte en zee:
‘Zai wol dou ook al schaaiden.’
‘En dou hest heur tegenholden.’
‘Ik heb heur wezen op de òfsproak dij wie in de femilie moakt haren.’
‘Docht ik wel. En dou hest vervast tegen Jeanet zegd: Doe moust bie hom blieven. As bekìnd wordt dat ik de biologische voader bin, den richten wie nait allaain dien, mor ook mien gezin te gronde.’
Jootje keek mie verboasd aan.
‘Ik snap nait houst doe dit aal waist.’
‘Dat het te moaken mit mien doofhaid, Jootje. k Heb mien levenslaank al last van doofhaid en k heb mie al op legere school aanleerd, houst liplezen moust. t Was veur mie n overlevensstrategie. Mor om terogge te kommen op joen gesprek doar boetendeure, k heb t aal mitkregen. Tot t moment dat je joe omdraaid hebben. ’
Jootje leek verbolderd.
Dou e over aargste schrik hìn was, zee e:
‘Kinnen we nou weer rieden goan?’
Op dat moment schoot mie deur de kop: En wanneer vertellen joe lutje Loeks dat zien pabbe zien pabbe nait is? k Heb t nog mor even veur mie holden. Der waren nou aander dingen belangriek.
Dij middag hebben baaide bruiers n laank gesprek mit heur baaident voerd. Ik heb mie mit lutje Loeks in de kantine van de camping vernuverd mit wat gezelschapsspelletjes. Ik huifde doar ja nait bie te wezen.
Loeks is dij middag gewoon mit Jootje en mie terogge reden noar hoes. t Lutje jonkje het t gewoon as n logeerdag bie zien pappe ervoaren. t Het veur hom ook gain schoadelke gevolgen opleverd. Kinder binnen mit n puutje patat en flessie cola snel tevreden. Dat zien moeke hom bie thoeskomst in troanen knuvveld en doekt het, von e wel n beetje vrumd.
t Luip al tegen zeuven uur, dou k weer thoes was.
‘Wat bist ja n zet vot west,’ was t ainegste wat vraauw zee.
Verkloaren huifde ik nait te geven. Vrumd aiglieks. Dat je joen ervoarens nait dailen kinnen. Nait maggen. k Besefde mie mor aal te goud, dat ik noa dij dag ook onderdail was van n òfsproak en om n koele in toene te groaven en doar …?
Dijzulfde oavend heb k perbaaierd gedachten n beetje te verzetten en heb televizie aandoan. Vraauw leest laiver n bouk. As k n pilsje oet koelkaaste hoal, zai k dat ze wel leest, mor nait in n bouk. Z’het n foto-album op schoot, n olde foto-album.
‘Doar waren wie nog jong,’ zeg k noa n snelle blik.
‘Joa,’ is t antwoord, ‘dou waren wie datteg joar jonger. Kiek hier zugst ons kinder, dij in t speultoentje aan t speulen binnen mit baaide jongens van De Jong. Wat is dat al weer n tied leden nait.’
En as ik deurlopen wil, omdat mien film zo weer begunt, zegt zai in de gaauweghaid:
‘Kiek, hier hest lutje Johannes, dij mit ons wicht op wupwap zit.’
‘Goh, joa.’
‘As t toch nait beter wost, zolst zeggen, dat lutje Loeksie doar zit, hè? As k nait zeker wos, dat ons wicht doar op wupwap zit, zolst hoast denken, dat de foto guster moakt is.’
‘Joa.’
Ik huif denk ik mien koele nait meer te groaven. Mor t gehaim is ook bie heur, wai’k hoast wizze, wel vaileg.
20211025