4 december , 2020 by admin

Luttjes(s) grommen

Dat professor Luttje mit zien prachteg veurstel ooit nog es kop kepot kriegen zol, auto in n bult en regelmoateg ook zulf geestelk riep west is veur de sloop, haar gain weldenkend mìns bedenken kind.
t Idee om de Grunneger toal weer terogge te brengen noar t onderwies is al wel n poar joar old. In ain van onze gesprekken heb ik dou wel es opperd:
‘Elkenain dij t onderwies én de Grunneger toal n goud haarte toudicht, het al zokswat as n verhoalenbouk, of laidjes – mit of zunder spaigelploatje – en soms ook komplete en op meziek zette vertoalens van kindersprookjes over Grunneger kinderkopkes streud.’
t Onverwachte antwoord op mien weschienlek wat minachtend oetsproken opmaarken staait in mien hazzens, as in marmerstain, bikd:
‘Hest groot geliek, Cees. t Binnen aal prachtege aanzetten. k Haar t zulf nait haalf zo goud doan as aal dij verhoaltjes- en laidjesmoakers, mor t blift n druppel op n gloeiende ploat. t Köst handen vol geld, mor t blift wotter noar de Dollard droagen.’
In kloare toal het hai mien vroagtaikens mit veul overtugenskracht wegpoetst en het mie zien kruustocht tegen onwaitendhaid, willekeur, mor veural onbedochtsoamhaid oetstokt.
‘Waist wat t probleem is, Cees. Of en tou es n Grunnegs verhoaltje veurlezen of n laidje zingen, doar kommen we der nait mit. As t Grunnegs weer teroggebrengen wilst in t haart en in de haarde koppen van pervinsiegenoten, den moust t baauwwaark vannijs opbaauwen. Nait op slempgeuten, mor op staarke stainen stiepen. De Grunneger toal mout volledeg weer terogge in de school, vief doage in de week en gain dag minder.’
Onder t motto:
‘As je nait meer dreumen duurven, verlust t leven zien zin,’ is hai sikkom twij joar leden mit zien project van start goan.
Ie binnen vast wel benijd, hou e t kloarspeuld het om zien ideoal in praktiek te brengen. k Zel joe doarom n klaain tipke van de sluier oplichten.
Mor oeregaai, as k nog aan beguntied van t project teroggedenk, gaait mie de griezel over de graauwel. Doarbie vergeleken was eerdbeven van Huizinge mor kinderspel.
Op 27 augustus 2018 het n trotske professor zulf in t klaaine dörpke Lutjeloo – woar aans? – ‘Nije Grunneger Schoul’ opend.

‘Als je onze kinder weer Grunnegs gaat leren, dan kommen ze ja helemaal in toeze,’ was vraauw De Boer al op twijde dag op hoge poten kleuterklazze kommen binnenstieveln.
‘Wij konnen t wicht mitschik hailendal ja niet begrijpen mit aal dij gekke uitdrokkens,’ kluig de mouder stain en bain. Zo waren der meer ollu, dij gain goud woord veur nije aanpak overharen.
Onderwies in de Grunneger toal? Lu op t onderwiesbero konden wel nait wies wezen. Professor het dij eerste doagen proaten mouten as Brugman om bedoulen aan ollu dudelk te moaken. Zoals n brugmanpreker betoamt dee e dat mit t neudege vuur, mor de vlam sluig nait over, eerder in de panne. Ooggetugen spreken zulvens van haarde klappen. Of dat de reden west is, dat hai zok noa twijde dag nait meer zain loaten het, bin ik nooit gewoar worden.
Hou kinder t vonden?
‘Ie proaten net as mien opa en opoe,’ zee Damian al op eerste dag tegen juf. t Klonk as n kompelment en zo was t ook bedould. Woar professor Luttje volgens olders mit invoeren van t plat goud misschoten haar, was de keuze van juf Roos n schot in de roos.
‘Moi, mien lutje grommen’ zee blozende bloume mit heur pretogen smörgens tegen heur pupillen. Zai pruit honderdoet, mor luusterde nog beter. Nam n lutje schraifokstertje, dij t aans weschienlek ook stoer kregen haar, op schoot en zong veur t schoolbaange kind n nog laiver ‘Suze Naanje’.
n Laive juf is n zegen veur kinder. Zai ging nait tegen ollu in, ging de diskuzzie mit olders nait aan en zee voak:
‘Kom rusteg n moal binnen, den kinnen je der oetkieken.’
Zai won mit gemak de veldslag en olders om de vinger.
Woar professor Luttje in dij eerste stoere weken bleef? Kwoie tongen beweerden, dat hai zok verstopt haar. Zai haren nait echt ongeliek. Allewel, verstoppen is n keus. Ook al het de professor zok doar zulf nooit echt over oetloaten, schoulinspecteur, mor ook zien aigen boas van t Grunneger Bero veur Toalonderzuiken hebben pannen op t dak oardeg rappeln loaten. De grote man, de denker en aanpittjeder van t GBvT het veur twijde moal weer praten mouten as Brugman om zien plannen oet te stokken. t Het hom op raant van omvalen brocht. Pas noa n dikke moand het t knarriegele Dafke zien weg noar Lutjelooster kleuterklazze weer teroggevonden. Zien òfwezeghaid het gain schoa toubrocht aan t oorspronkelk plan.
‘Opa komt op veziede,’ zeden grommen mit neuzen aan roete tegen mekoar en dou opa in deuropen ston, wuir e hartelk begrout deur liesterkoor:
Juffie doar staait ain opa aan de deur
Fieke dom, fieke dom, fieke derrie dom ……
Wat kinder hom nait aal te vertellen haren, oortjes toetden hom der gewoon van. En zo woar as twij moal twij vare is, aal in t Grunnegs. Och, wat n plezaaier stroalde van dij lutje revelsnoetjes òf.
‘Wat kinder in n moand toch leren kinnen,’ het e dij dag wel honderd moal tegen juf Roos zegd.
Dat kriegen je dus as je kinder gelegenhaid geven om vrijoet te spreken. Joa, juf Roos en heur kinder voulden zok as vizzen in t Lutjelooster Daipke.
‘Wonen ie in Zuudloaren?’ vruig Janneman onder t fruit eten aan professor.
‘Hou bedoulst, mien jong,’ zee de perfester vrundelk.
‘Dat zegt mien pabbe.’
‘Ong?’
In onvervaalst Grunnegs luit Jampie waiten:
‘Ie rieden in n gele auto en pabbe zegt, dat allendeg gekke mìnsen in gele auto’s rieden.’
Dij Janneman. Doar mos de professor wel even van sloeken. Mor nait zo aarg as dij dag, dou hai t gele Dafke, zunder remsporen noa te loaten, in t Lutjelooster Daipke drieven zag. n Gelok bie n ongelok was, dat kinder der nog op tied oetkommen binnen.
Van gelok proaten? Da’s Grunnegs proaten.

Cees Maggelt