31 augustus , 2020 by admin

Daif

Proat gaait al weken deur t dörp, dat Berend van de Meulen betrapt is op daifstal.
‘Old Berend?’
Maiste mìnsen trekken bie dij beschuldegen wat mit scholders. Van ongeleuf. Aans as jongelu. Dij kinnen Berend van de Meulen gewoon nait.
‘O,’ zeggen ze den, ‘is dat dij kluzenoar, dij op houk van Schoolloane woont.’
Klopt, mor ofst Berend n kluzenoar nuimen moust, is de vroag. Hai leeft sunt joaren wel hail teroggetrokken. Bemuit zok in t dörp naargens mit en veur zover mìnsen oordailen konden, hebben zai ook nooit last van hom. Joa, zien veurtoentje is n wildeboudel en n schilder haar joaren leden al wel n likje vaarve op kezienen en deuren strieken magd. Mor doar hebben aanderlu voak meer last van dan bewoners zulf. Aaltied aanwezege stokers beweren zulvens dat Berend nait in t dörp paast mit zien a-sosioal gedrag en zeggen dat ze hom laiver kwiet dan riek binnen.
t Is n moderne tied en nou het n bewoakenscamera olde man bie t stelen van holten baalken bie t baauwbedrief van buurman op petret zet. t Het oardeg wat kommootsie mit zok mit brocht, dou plietsieboas Panjer Pinkster hom in t kroagje pakken wol en noar plietsiebero òfvoeren wol. Wel wol, mor nait veur n ander kreeg, want old betaikent noamelk nait weerloos. Gesprek dat baaide manlu op drumpel van deure voerd hebben was hefteg.
‘k Mout die mitnemen in verband mit t wegnemen van aandermans bezittens.’
‘Ik heb nog nooit van mien leven wat stolen.’
‘Camera bie buren hebben die hoarfien op beeld vastlegd.’
‘Dat zel best, mor ik bin nait op heur haim west, loat stoan dat ik wat stolen heb.’
Alle beschuldegens van Panjer Pinkster hebben nait laaid tot n doadwerkelke actie. Berend was en bleef woar e was. In zien aigen hoes en hai was nait van plan om zok as n daif, as n crimineel mit te loaten nemen, loat stoan op te loaten sloeten. Omreden dat Panjer Pinkster al joaren leden soabel en woapenstok in n sloten kaaste op t bero opborgen het, het e dit op niks oetdraaiend gesprek òfsloten mit de woorden:
‘As t der mor reken mit holdst dast wel veur t gerecht kommen moust.’
Dat Berend op dij opmaarken wat onverschilleg reageerd het, staait de inspecteur nog helder veur de geest. t Moakt Panjer Pinkster nait oet. Berend mos hangen en hai het soamen mit zien pazzipant Tönnies weken waark had om alles veur te beraaiden.
Twij weke leden het der nog n stokje in kraante stoan over de daifstal bie baauwbedrief Bodewits. Cees Maggelt, stokjesschriever van dainst en dus aaltied op zuik noar biezunder nijs, het gelegenhaid aangrepen om nait allendeg daifstal, mor veural de olde dörpse tradietsie van rechtspreken weer es in beeld te brengen. In t artikel komt Panjer Pinkster, as maist gezaghebbende autoriteit in dit soort zoaken roem aan t woord. Op de vroag van Cees hou t aiglieks kin, dat n klaain dörp zien aigen rechtsproak beholden kin, het de inspecteur antwoord:
‘Woarom zollen je olde tradietsies loaten verdwienen.’
Boetenstoanders, mor mit noame de jongelu op t dörp, dij zokswat nog nooit mitmoakt hebben, hebben der, as zai t stokje lezen hebben, vast roar van opkeken.
‘Maggen je boeten t Openboar Minsterie joen aigen dörpsgenoten berechten?’ was netuurlek wel de maist prangende vroag van Cees. t Antwoord van Panjer Pinkster was even kört as dudelk.
‘Zo gaait t hier al twijhonderd joar.’
t Was gustermörgen vroug op t dörpsplaain n drokte van jewelste. Dat t op n zundag beuren mout en den ook om klokslag tien uur, is veur n bult mìnsen wel even wennen. t Is – Cees het t in zien krantenstokje nog benuimd – drijendatteg joar leden dat t leste volksgerecht ploatsvonden het. Elkenain dij t ooit zain het, wil der groag bie wezen en hail biezunder, zugst tussen aal t olde volk ook nog genog jonge mìnsen. Veur heur is t nijloatje en ook al stoan ze nait recht veuraan, aan nijsgierege koppen kist zain, dat zai òflopen weken in hoes vervast t neudege aan staarke verhoalen aanheurd hebben.
De vaar bewoakers, in officieel gruin-wit, hebben ploats nomen bie de vaar lindenbomen. Heur drij meter hoge speren blinken vervoarlek in de mörgenzunne en ook al hebben zai nait meer as folkloristische weerde, zai moaken t gehail tot n mooi ploatje.
As om persies tien uur de klokken van dörpskaarke begunnen te luden, wordt t moessiestil op t plaain. De zitten mout n aanvang nemen. Oeterlek geduldeg wachten mìnsen òf. Alle ogen binnen richt op t gemaintehoes en as deur langsoam openpiept, voulst t stoeken van de oadem van de mìnsen om die tou. Sommege vraauwlu doeken zok mit baange ogen in de jaze van heur kirrels. Lutje kinder hangen aan moekes jurk of rok en allendeg n kwoijong, dij maint zok op de rode loper te mouten begeven, krigt n stöt van Tönnies.
‘Brutoale oap.’
In volgorde kommen eerst inspecteur Panjer Pinkster mit Berend van de Meulen op t rode klaaid en n poar tellen loater de rechter. d’Leste het zok – zo liekt t in elk geval – in n Sunterkloasgewoad stoken, mor den zunder mieter, mor wel mit n flamboyante alpino op de kop. Zai lopen mit heur drijent tot t ìnde van de loper en draaien zok doar, noar olde tradietsie, n slag in de rondte tussen de oostelke- en zudelke lindeboom, zodat zai de zunne in de rogge hebben. Veurdat t perses begunnen kin, mouten eerst nog de gezworenen heur stee innemen. Zai binnen weken leden al door Panjer Pinkster veurberaaid op heur swoare, mor veural verantwoordelke toak. Zai binnen op roakeldais kozen oet de dörpsbevolken en hebben zok – pazend in dizze stoere Coronatieden – volledeg van t doaglieks leven en aal d’informoatsie dij der vrij kwam over de daifstal, òfsloeten mouten. Heur wacht dammeet noa t perses de stoere toak om in volstrekte gesoamelkhaid t schuldeg den wel t onschuldeg over Berend van de Meulen oet te spreken.
t Perses op zok het nait zo lank duurd. t Was n herhoalen van zetten, woar aal lu intussentied al van op d’höchte brocht waren. Dat Pinkster Panjer der toch nog n hail verhoal van moaken mos, ligt aargens wel in d’oard van t baissie. Zien staarkste troef, de camera-opnoame, het hai nog dubbel en dwaars en oetgebraaid oetspeuld. Zagst noa dizze laange oetzainzetten n bult lu hefteg nikkoppen. Zai twievelden gain tel. t Leek ja hoast mor ain kaante op te kinnen goan. Berend van de Meulen zol vast n schuldeg aan de boksem kriegen. Nee, zai wozzen t net as de inspecteur zeker, Berend mos hangen.
Dou de rechter noa dizze laange tousproak van de inspecteur noar links tasde en doarnoa de aiwege weegschoale veur n dag toverde en opston, zee e mit t gezicht noar Berend:
‘Wat het de verdachte doarop te zeggen?’
Aan t kopschudden te oordailen, was t net of olde Berend zok oet n soort dagdreum wakker moaken mos. Hai keek eerst es even fronsend noar de rechter en dou es noar n triomfantelk kiekende Panjer Pinkster en t was net of hai even tied neudeg haar om de zoaken op n riegie te kriegen.
‘Hebben ie nog wat op de beschuldegen van de inspecteur te zeggen?’ zee de rechter, toch wat indringerder, veur n twijde moal.
‘O, joazeker wel, meneer de rechter,’ luit Berend dreugkomisch waiten.
Hai keek dou in de richten van de inspecteur en zee:
‘Joe hebben joe op n dwoalspoar brengen loaten deur moderne technologieën, beste inspecteur. Veur joe n wieze road, goa net as ie vrouger deden, in t vervolg weer gewoon op persoonleke gewoardens òf. Beelden kinnen de woarhaid noamelk oardeg vertaiken.’
Omreden Berend dou stopde en mit haand boven ogen t veur hom versoamelde volk aandachteg bekeek, leek t der even op of hai oetproat was. Niks was minder woar.
‘Joa, k heb joe even loaten wachten, lu, omdat ik zeker waiten wol, dat de persoon, woar t volgende verhoaltje veur bestemd is, aanwezeg is.’
Mìnsen zain den, dat e daip oamen mout, veur e verder gaait.
’t Heurt der weschienlek bie, dat je tegenswoordeg alles op de persoon zulf speulen mouten. Ik heb doar nooit aan mitdoan. Vandoage moak ik doar veur t eerst van mien leven n oetzundern op.’
Even het t der alle schien van dat e oet t paark treden wil, mor as Tönnies n stap noar veuren dut, begunt Berend even te lagen.
‘Ik kin t hom ook wel op n òfstand dudelk moaken.’
En den begunt Berend aan zien slötwoord.
‘Beste buurman. Joarenlaank hebben dien voader en ik as goie buren noast nander woond. Dien pabbe is oet tied kommen en doe hest t baauwbedrief overnomen. Bist nait allendeg op t dörp mor ook in wiede omgeven n noam. n Goie vakman, zeggen lu en dat soort mìnsen worden groot, woar aandern klaain blieven. Dast doe in dien oetbraaidensdrift n stok van mien toene, k mag aannemen nait ais mit opzet, der bie trokken hest, het dus veur problemen zörgd. In elk geval veur mie. Haarst doe gain camera op t achterstok van dien loods ploatst, den haar der gain hoan noar kraaid. Den haar ik zoals k al joaren dou noar t achterìnde in toene lopen kind om doar bloumen bie t graf van mien hondje te leggen. Dat ik bie dat ritueel wat planken en poalen verleggen mos om bie t lutje grafstaintje te kommen, was nait te veurzain. En buurman, noadat ik bloumen hìnlegd haar kon k doar toch nait weer wat poalen overhìn leggen. Dat moust doe toch ook wel begriepen.’
Berend is ook noa dizze leste woorden nog n zetje doargoan. t Was ook al zo laank leden, dat e mit aine proat haar en nou toch t haile dörp hier versoameld was, het hai de gelegenhaid nomen om schoa in te hoalen.
Hou de jury zok oetsproken het over daifstal, loat ik hier mor even in t midden. Dat is n dörpse aangelegenhaid en dat gaait aandern ja niks aan.
Of Berend noa dizze rechtsproak weer ketakt mit zien buurmen kregen het of aansom, of buurman Berend nog wel recht in de ogen kieken kin, blift veur boetenstoanders n mysterie.
Woar t om gaait is dat t recht zien beloop krigt en op welke menaaier dat beurt, doar maggen de mainens over verschillen.