12 december , 2018 by admin

Kaais

‘Op zuik noar olde Grunneger woorden.’
k Haar n week of wat leden al n moal mit professor Luttje proat over zien nije toak binnen t Bero veur Toalonderzuiken.
‘Op zuik noar olde Grunneger woorden.’
k Begreep van hom, t zinnechie staait op dit mement bovenaan t lieske van de dingen dij mit veurrang behandeld worden mouten.
‘Mouten?’ zee ik verboasd.
‘Joa, dat het t bestuur mie opdroagen,’ wos de perfester mie te vertellen.
‘Binnen der den zoveul olde Grunneger woorden?’ vruig ik, as leek en onbekìnd mit t olde Grunnegs, nog in mien onneuzellhaid. Oet t kopschudden van d’perfessor wuir mie dou wel dudelk, dat dij vroage wel n haile domme vroage was.
Guster was k touvalleg even in Stad en bin k even bie t grote herenhoes, woar t Bero onderbrocht is, langsgoan. k Haar gelok. Allewel. k Trof professor Luttje wel achter zien bero, mor mit n duuster gezichte, dij wel drij doage onweer veurspelde. Pas noa veul aandringen van mien kaante en n staark bakje kovvie, mit n dik stok kouke, kwam d’perfester bie lutjen aan n klaain beetje lös. t Kopschudden, begreep ik al snel, haar dit moal veural te moaken mit de stoenske en onwillege Grunnegers, dij hai d’òfgelopen weken veur zien bölkiezer had haar.
‘Mìnsen zain gewoon t belang van wetenschappelk onderzuik noar de Grunneger toal nait in,’ luit e zok ontvalen. Zo te zain zat e der oardeg deurhìn.
‘En dat allendeg mor omdat ik de Grunnegers n spaigel veur huil,’ zee e verontschuldegend.
Ook nijsgiereg worden noar vrumde toudracht. t Beste liekt mie den ook professor Luttje zulf mor aan t woord te loaten.

Cees Maggelt

Dag lu,
Zoas ie van Cees weschienlek al begrepen hebben, bin k de leste tied bezeg west mit n nij, of aiglieks mout ik zeggen n old onderzuik. Nee, nou mout ik joe nait in de ware brengen. t Is n nij onderzuik noar olde Grunneger woorden.
Wat olde woorden binnen?
n Goie definietsie zol bevubbeld wezen kinnen: olde Grunneger woorden, dij we nait meer doaglieks en soms hailemoal nait nooit meer broeken.
Binnen dij der den? vroagen ie joe, net as Cees Maggelt, òf.
Joa dus en dat is dus t onderwaarp van mien onderzuik.
En woar hoalen ie dij woorden den vot?
Da’s nait zo stoer. k Heb noamelk olden en grootolllen had, dij vol zaten mit verhoalen. Oet dij vertelsels kin k net zo veul woorden putten, as n oakertje oet n wèle hoalen kin. Dus n ontelboar aantal.
Doarom bin k, om nait teveul oet te waaiern, bie t begun begonnen. Mit ain woord. n Woordje oet n old spreekwoord, aiglieks n Grunneger oetdrokken of aans zegd, n riemke. n Riemke, woar mien olde opa mie ais mit veur t zootje holden het.
‘Waistoe wel,’ zee e op n dag tegen mie, ‘woarom de kaaize n board het?’
Netuurlek wos ik dat nait. Dij kaaize kon ik ja nait, loat stoan dat ik wos woarom dij male kirrel n board druig.
Och, och, wat het dij opa laagd. k Wait nog goud, dat e zok op knijen sluig van dolle pret. Nait allendeg dij vrumde kaaizer, mor dij dag von k mien opa net zo’n haalfmale. n Klaain kirreltje as ik zo veur de gek holden was toch gain menaaier.
‘Goa mor even bie mie zitten,’ nuigde e mie, mit zaddouk in haand van troanen dreugen, even loater op dijzulfde knijen, woar e net nog zo haard op sloagen haar, ‘den zel k die t oetstokken.’
Dij dag bin k gewoar worden, dat de kaaize gain meneer De Kaizer was en ook nait de kaizer van n willekeureg laand, mor gewoon n aander woord veur gezichte. De kaais of kaaize. Dou begreep ik opa’s vroag ook inains:
‘Woarom het t gezicht n board?’
Joa, om de kinne.
Mor wel broekt nou tegenswoordeg nog t woord kaais. Snoete, joa. Bek, nou, nou. Meschain binnen der nog wel tien of meer synoniemen veur t woord gezicht, mor om te onderzuiken of t woord kaais nog bekìnd is, bin k noar n klaain dörpke raaisd. n Dörpke, wat òfgelegen in t Westerwòl, nait echt aan n deurgangsweg, n beetje oet t zicht van t doaglieks leven, mor wel n hail interessant dörpke, mit docht ik dou nog, interessante mìnsen.
Heubultjeburen.
Woarom dat stee?
k Haar zo t idee, dat in dij òfsloten gemainschop olde Grunneger woorden meschain nog d’maiste kans haren om te overleven.
En?
Nou, k zeg t mit de neudege terogholdendhaid. Moggen ie verlegen zitten om n stokje leedvermoak, lees den mor deur, mor veur miezulf huif t nait, ik was der noa t eerste onderzuik volledeg kloar mit.
Heubultjeburen? Goa der nooit noar tou. k Woarschaauw joe, je kinnen der zo mor van n kolde kermis thoeskommen. Of hailemoal nait meer thoes kommen.
Al bie t eerste gesprek, dat ik mit n boer aanknuppen wol, haar k t stoer om t leven der òf te scheuren. Noadat ik noamelk mien gele Daffie tegen n old schaif hek parkeerd haar en ik t haim van boer opluip om mien vroag over kaaizen te stellen, ging t al gierend mis.
‘Wat doun ie op mien aarf?’ zee e mit n stoenske kaais.
Omdat zien drijtandege vörke tegeliekertied tegen mien borst prikte, kwam de vroag dij mie veur in d’mond lag, of hai ook wos woarom de kaaize n board het, nait recht tot zien recht. Ook de hoarege, swaarte joekel, dij veniend zat te bietjen aan mien voutzolen druig waineg gouds bie aan t geplande verhoal.
‘k Wol joe wat vroagen,’ was mien ainegste verweer tegen zoveul openlieke agressie van mìns en daaier. t Kwam wat benepen noar boeten.
‘As ie wat vroagen willen, mouten ie eerst zulf vroagen,’ zee e in swaarte drokletters.
‘Ong?’
‘In d’eerste ploats of je joen auto wel bie mie op dam zetten maggen en den t laifst ook nog zo, zunder mien damhek te beschadegen en in twijde ploats of je wel welkom binnen.’
‘Mor ik bin de bekìnde professor Luttje,’ zee k zelfbewust en mit borst veuroet. n Lutje prik van vörke midden op t borstbain muik, dat ik mie liggoamelk even terogge trekken mos, mor versloagen was k nog nait. Docht ik. Dou k weer van wal steken wol mit mien vroage over t kaaisonderwaarp, gromde de orbedor:
‘Hebben ie last van d’oren?’
‘Hou …..?’
‘Hebben ie wel luusterd noar wat ik net zegd heb, dat ie eerst toustemmen vroagen mouten, veurdat ie wat vroagen kinnen.’
Ie kinnen joe vervast wel veurstellen, dat zo’n gesprekspartner nait van mien stand is en ik heb mie den ook wiezelk omdraaid en bin zunder woorden terogge lopen noar mien traauw Daffie.
‘Oeregaai, as dat d’haile dag zo deurgaait, komt der nait veul van mien onderzuik terechte,’ zee k in de stilte van mien autobinnenste tegen miezulf.
In t dörp luipen ook wat lu. Vraauwlu veural. Mit bodschoppentazzen.
‘Gelokkeg,’ zee mien onbewuste, onwaitende ik. Vraauwlu binnen over t algemain nait zo roeg in handeln en woordgebroek. Van vraauwlu hest nooit zoveul te vrezen. Dij binnen vrundelk en makkelk aanspreekboar.
Dus besloot ik veur dit dail van t onderzuik de spaigelmenaaier oet te perbaaiern.
Nooit van heurd?
Dat kin netuurlek. Veur t onderzuik van dij dag – wat is n kaais – leek t mie n perboat middel om tot n goud eindrezeltoat te kommen. Holdst de mìnsen n spaigel veur en zai kinnen heur aigen oetdrokken in woorden omzetten.
d’Eerste dij k aansprak was n vraauw in n laange jurk mit n schoet veur t lief en n raitenmandje aan d’aarm. Wies worden deur de botsen mit de boer begon k mien vroagerij mit n vroag:
‘Mag k joe wat vroagen?’
‘As t mor gain geld köst,’ zee d’vraauw eernsachteg mit n nog eernsachteger kaais.
Evenpies mor was k oet t lood sloagen. Wat n vrumde menaaier om te reageren, docht ik nog, mor k zee lagend:
’t Is aal vergees,’ en indachteg mien veurnemens, huil ik heur n spaigel veur en frommelnd in mien broekbuutse noar t vroagenpepiertje wuir mien wereld plöts op de kop zet. De stroat begon te schudden as n cake-walk en ik kon t nait baindeg holden. Dat ik n abbedoedas tegen d’ziedkaante van t heufd kregen haar, over stroat rold was en in d’geute eindegd was, wuir k pas loater gewoar. Nait van de vraauw mit de bokshanden, mor van n aantal aander vraauwlu, dij nijsgiereg kwamen informeren, woarom ik in d’geute was goan liggen.
Ik haar dou zeggen kind:
‘Woarom dragt de kaaize n board?’
t Leek mie evenwel gain goud vervolg op mien toch al nait zo goud lopend onderzuik, dus besloot ik mie even kuin te holden. Mit n swoar gevoul in de kop, n intussentied wegwaaid pepiertje mit vroagen en n onmisboare spaigel aan diggeltjes, heb k veur twijde moal de rust van mien Daffie opzöcht. k Mout tougeven, dat zokswat in n dörp mit mor ain stroat, mor mit n klaaine of meschain wel grote hazzenschudden in ontwikkeln best n stoere bezeghaid is.
Dat t actieve onderzuik mit dizze persoonleke tegensloagen tot n vroug ìnde kommen is, zel waineg verboazen wekken. Dat t toalonderzuik noar kaaizen en kaaizers snorreboarden per post of droadpost òfwikkeld worden mout, kin mit t oog op mien liggoamelk ongemak even nait aans.